Φωτιά στα καύσιμα θα βάλει ο φόρος άνθρακα από φέτος

Στο πλαίσιο της ευρύτερης φορολογικής μεταρρύθμισης το Υπουργείο Οικονομικών προχωρεί και στην πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση όπου μεταξύ άλλων περιλαμβάνει σημαντικές επιβαρύνσεις των συμβατικών καυσίμων, με ταυτόχρονη φοροαπαλλαγή σε άλλους τομείς. Στις πρώτες προκαταρκτικές μελέτες του Υπουργείου Οικονομικών, τα πράγματα δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά για όσους κινούνται με ιδιωτικά αυτοκίνητα και θερμαίνουν τα σπίτια τους με υγρά καύσιμα.

Η τελική μορφή που θα πάρει η πολιτική αναμένεται το δεύτερο εξάμηνο του 2021. Δεν αποκλείεται πάντως οι Βρυξέλλες να προλάβουν την Κυπριακή Δημοκρατία από τη στιγμή που στο πλαίσιο της αναθεώρησης του ευρωπαϊκού συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής (ΣΕΔΕ) μέχρι τον Ιούνιο του 2021 γίνεται συζήτηση για επέκταση του συστήματος σε νέους τομείς εκτός από τους τομείς της βιομηχανίας και της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας που περιλαμβάνονται ήδη. 

Ειδικότεροι στόχοι είναι η επέκταση της τιμολόγησης άνθρακα και του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών σε τομείς όπως τα κτίρια, οι οδικές μεταφορές, οι αερομεταφορές και η ναυτιλία. Επομένως, η επιβάρυνση θα είναι με απόφαση της Κομισιόν και οι προμηθευτές καυσίμων θα αγοράζουν δικαιώματα για την προμήθεια καυσίμων κίνησης και θέρμανσης στην αγορά. 

Σε ότι αφορά τα σχέδια που επεξεργάζεται το Υπουργείο Οικονομικών για τα περιβαλλοντικά φορολογικά μέτρα αυτά περιλαμβάνουν φόρο άνθρακα στον τομέα της ενέργειας, τέλος χρέωσης στο νερό ύδρευσης και τέλος σκυβαλότοπων. Για τους φυσικούς πόρους προτείνεται εισαγωγή εντός διετίας μιας χρέωσης για το νερό ύδρευσης που να αντιστοιχεί στο εκτιμώμενο κόστος της σπανιότητας νερού και το κόστος των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της χρήσης νερού ύδρευσης στην Κύπρο. Όσον αφορά το τέλος σκυβαλότοπων προβλέπεται η εισαγωγή ενιαίας παγκύπριας χρέωσης για τα συνήθη οικιακά απορρίμματα, με την επιβολή ενός φόρου σκυβαλότοπων, που να καλύπτει το κόστος διαχείρισης των αποβλήτων παγκύπρια.

Παράλληλα, προτείνεται η κατάργηση περιβαλλοντικά επιβλαβών επιδοτήσεων. Σε ότι αφορά μεταφορές η Κύπρος ήδη εφάρμοσε από το 2014 πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση στα τέλη κυκλοφορίας και φόρους κατανάλωσης των οχημάτων, η οποία αναθεωρήθηκε περαιτέρω το Μάρτιο του 2019. 

Συγκεκριμένα, σε ότι αφορά το φόρο άνθρακα προτείνεται σταδιακά η εισαγωγή του για την περίοδο 2021-2026 για όλα τα καύσιμα που χρησιμοποιούνται στους τομείς της οικονομίας οι οποίοι δεν εμπίπτουν στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου (ΣΕΔΕ). Προτείνεται επιβολή φόρου €20 /τόνο CO2/έτος από το 2021 έτσι ώστε μέχρι το 2026 ο φόρος άνθρακα να ανέλθει σε €120 ανά τόνο. 

Η επίπτωση από την εισαγωγή του προτεινόμενου φόρου άνθρακα θα είναι για κάθε υγρό καύσιμο που χρησιμοποιείται στην Κύπρο, δηλαδή βενζίνη, πετρέλαιο κίνησης, πετρέλαιο θέρμανσης, υγραέριο και ελαφρύ μαζούτ. Για το 2021 ο φόρος στη βενζίνη θα είναι 4,6 σεντ/ λίτρο και κλιμακωτά θα ανέλθει στο 2026 στα 27,6 σεντ/λίτρο. Στο πετρέλαιο κίνησης /πετρέλαιο θέρμανσης ο φόρος το 2021 είναι 5,43 σεντ/ λίτρο και το 2026 θα φθάσει τα 32,56 σεντ/ λίτρο. Στο υγραέριο ο φόρος το 2021 θα είναι 3,04 σεντ/ λίτρο και θα φθάσει το 2026 στα 18,25 σεντ/λίτρο και στο ελαφρύ μαζούτ 6,04 το 2021 και θα ανέλθει στα 36,26 σεντ/λίτρο. 

Από την εισαγωγή του φόρου άνθρακα υπολογίζεται αύξηση δαπανών των νοικοκυριών που θα κυμαίνεται μεταξύ €168 για τα φτωχότερα και €989 για τα πλουσιότερα νοικοκυριά (1.3% του μέσου εισοδήματος) ανά έτος.

Εκτιμάται παράλληλα εξοικονόμηση ενέργειας, κατά 100-130 ktoe ή 6-8% από το 2025 και μετά, που συνεπάγεται και μείωση του κόστους εισαγωγής καυσίμων κατά €60-97 εκατ. ανά έτος.

Σημαντική θεωρείται και η επίπτωση στον τομέα των οδικών μεταφορών με την απεξάρτηση του από τα πετρελαιοειδή.

Μόνο από το φόρο του άνθρακα και αφού λαμβάνεται υπόψη και η μείωση από φόρο κατανάλωσης λόγω μειωμένης κατανάλωσης καυσίμων τα καθαρά έσοδα της Δημοκρατίας περιλαμβανομένου του ΦΠΑ 19% θα προβλέπονται σε €70,6 εκατ. το 2021, €129,5 εκατ. το 2022, και το 2025 θα ανέλθουν στα €311,5 εκατ.

Τι περιλαμβάνει η πρόταση του υπουργείου Οικονομικών

Στροφή προς πιο αποδοτική χρήση των πόρων της οικονομίας για περιβαλλοντικά βιώσιμη ανάπτυξη περιλαμβάνουν οι σχεδιασμοί του Υπουργείου Οικονομικών για την πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση. Στόχοι της πολιτικής είναι η περιβαλλοντικά ορθολογική και διατηρήσιμη ανάπτυξη με αποσύνδεσή της από την κατανάλωση των μη ανανεώσιμων πόρων, η προώθηση χρήσης μη ενεργειακών πρώτων υλών και με παράλληλη μείωση της χρήσης ενεργοβόρων πρώτων υλών. Περαιτέρω, επιτυγχάνονται με ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής πτυχής στη διαμόρφωση της οικονομικής πολιτικής, μεταξύ άλλων, μέσω της πράσινης φορολογικής μεταρρύθμισης, δημοσιονομικά ουδέτερης και μείωσης περιβαλλοντικά επιβλαβών επιδοτήσεων.

Τι κερδίζει η Δημοκρατία και οι πολίτες

• Συμβάλλει στην κατεύθυνση εκπλήρωσης των περιβαλλοντικών στόχων.

• Μειώνει τις στρεβλώσεις στην οικονομία μέσω της κατάργησης των επιδοτήσεων της χρήσης οχημάτων και της σπατάλης ενέργειας, νερού, αποβλήτων.

• Αλλάζει το συσχετισμό των τιμών μεταξύ δραστηριοτήτων ανάλογα με το πόσο βλάπτουν το περιβάλλον.

• Δίνει ώθηση στην καινοτομία και σε «πράσινες» επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας, στην προστασία του περιβάλλοντος και στη μείωση αποβλήτων.

• Αποδοτικότερη χρήση των πόρων. 

Τα μειονεκτήματα

• Αύξηση στις δαπάνες των νοικοκυριών για ενεργειακά προϊόντα.

• Αύξηση του κόστους παραγωγής για ορισμένες επιχειρήσεις.

• Ο φόρος άνθρακα θα επιβαρύνει αναλογικά περισσότερο (έως και πάνω από 50%) την τιμή του μαζούτ που χρησιμοποιούν ορισμένες βιομηχανίες. 

Τα έσοδα από φορολογίες επιστρέφονται στους πολίτες 

Σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα 2021-2030, θα επιδιωχθεί όπως τα έσοδα από φορολογικές επιβαρύνσεις σε ρυπογόνες δραστηριότητες να επιστρέφονται στους πολίτες, όπως πχ με μείωση του κόστους εργασίας και άλλα αντισταθμιστικά μέτρα.

Δημοσιονομικά ουδέτερη μεταρρύθμιση μέσω της μείωσης της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας που συνεπάγεται μείωση του κόστους εργασίας για τις επιχειρήσεις και διατήρηση/αύξηση της ανταγωνιστικότητας και απασχόλησης.

Η μείωση του κόστους εργασίας είναι σημαντική γιατί το κόστος εργασίας επιβαρύνεται και με άλλες πολιτικές και η πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση επηρεάζει το κόστος παραγωγής. 

Αντισταθμιστικά μέτρα για ελάφρυνση του φορολογικού βάρους των νοικοκυριών με στόχο την προστασία των χαμηλών εισοδημάτων και διατήρηση του διαθέσιμου εισοδήματος. Αντισταθμιστικά μέτρα για ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.

Χρήση μέρους των εσόδων για προώθηση ενεργειακά αποδοτικών σπιτιών και οχημάτων – λειτουργεί υποβοηθητικά στην αύξηση των επενδύσεων σε αυτούς τους τομείς – συνεπώς προώθηση της αποσύνδεσης της οικονομικής ανάπτυξης από τη χρήση των πόρων και του περιβαλλοντικού οφέλους από την όλη πράσινη μεταρρύθμιση.

Αντισταθμιστικά μέτρα 

● Φορολογικά μέτρα τα οποία θα μελετηθούν λαμβάνοντας υπόψη και τις νέες συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί λόγω της πανδημίας και την επιβάρυνση από την υιοθέτηση νέων μέτρων.

● Εισαγωγή Σχεδίου για ενθάρρυνση της αγοράς υβριδικών οχημάτων που θα ισχύει για περίοδο 5 ετών από την υιοθέτηση του φόρου άνθρακα.

● Επέκταση του υφιστάμενου Σχεδίου ενθάρρυνσης της χρήσεως ΑΠΕ και της εξοικονόμησης ενέργειας στις κατοικίες. 

(του Άγγελου Νικολάου, Φιλελεύθερος)