Βενζίνη σούπερ… δηλητηριώδης!
Καταργήθηκε στην Ελλάδα το 2002. Ακόμα όμως επιβαρύνει την υγεία μας. Πώς δημιουργήθηκε η βενζίνη με μόλυβδο; Γιατί επικράτησε παρότι γνωρίζαμε ότι υπήρχε «καθαρότερη» εναλλακτική;
Το πρόβλημα της κρουστικής καύσης
Προκειμένου να δούμε γιατί αρχίσαμε να βάζουμε μόλυβδο στην βενζίνη, πρέπει να γυρίσουμε πίσω, στο 1911. Είναι η χρονιά που η Cadillac κυκλοφορεί το Model 30, το πρώτο μοντέλο εξοπλισμένο με μίζα. Το Model 30 έχει έναν επαναστατικό για την εποχή κινητήρα. Αποδίδει 40 ίππους από 4.200 κ.εκ., διπλάσια ιπποδύναμη σε σχέση με το «χρυσό στάνταρ» της εποχής, το Ford Model T. Αγγίζει δε την τελική ταχύτητα των 72 χιλιομέτρων την ώρα. Αντιμετωπίζει όμως ένα σημαντικό πρόβλημα.
Ο νέος κινητήρας συμπιέζει το καύσιμο πολύ περισσότερο σε σχέση με άλλους κινητήρες εσωτερικής καύσης. Το καύσιμο αδυνατεί να «αντέξει» στην συμπίεση. Το αποτέλεσμα είναι να αναφλέγεται πριν δώσει σπινθήρα το μπουζί. Αυτό μεταφράζεται σε κρουστική καύση, ή αλλιώς «πειράκια».
Η κρουστική καύση είναι επιβλαβής για τον κινητήρα. Με την πρόωρη ανάφλεξη του καυσίμου ο κινητήρας υπερθερμαίνεται και, σε περίπτωση που ο κινητήρας βαράει «πειράκια» για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να οδηγήσει στην ολική καταστροφή του. Επίσης, η κακή καύση που προκαλείται ως αποτέλεσμα μειώνει και την απόδοση του κινητήρα.
Τα καλά νέα είναι πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την κρουστική καύση αλλάζοντας το καύσιμο που καταναλώνει ο κινητήρας. Με την χρήση πρόσθετων, μπορούμε να αυξήσουμε τον αριθμό οκτανίων, επομένως και την αντίσταση του καυσίμου σε πρόωρη ανάφλεξη. Ο λόγος που τα σπορ αυτοκίνητα χρησιμοποιούν αποκλειστικά βενζίνη υψηλών οκτανίων είναι για να μπορεί το καύσιμο να ανταπεξέλθει στις υψηλές σχέσεις συμπίεσης που αναπτύσσονται στους θαλάμους καύσης.
Η Cadillac Model 30, το πρώτο αυτοκίνητο παραγωγής εξοπλισμένο με μίζα.
Λύση υπάρχει! Όμως όπου υπάρχει κέρδος …
Την λύση δίνει ο 27χρονος Thomas Midgley Jr. Μετά από σειρά πειραμάτων χωρίς αποτέλεσμα, ανακαλύπτει ένα πρόσθετο το οποίο σταματάει την κρουστική καύση. Αυτό το πρόσθετο είναι… η αιθανόλη. Ναι, η ίδια αιθανόλη που αργότερα αντικατέστησε τον μόλυβδο στα καύσιμα εφευρέθηκε πριν την βενζίνη με μόλυβδο.
Γιατί όμως δεν υιοθετήθηκε; Προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως ένα αποτελεσματικό πρόσθετο, η αιθανόλη πρέπει να αναμειγνύεται σε ποσοστό 10%. Αυτό αποτελούσε πρόβλημα, καθώς η αιθανόλη ήταν ακριβή και σε περίπτωση μαζικής εφαρμογής τα περιθώρια κέρδους θα ήταν πολύ μικρά. Ο Midgley προσπαθεί να βρει ένα φθηνό πρόσθετο το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε μικρότερες ποσότητες και θα μπορούσε να αποφέρει κέρδος. Εγκαταλείπει την ιδέα της αιθανόλης.
Στις 3 Δεκεμβρίου του 1921, μετά από 5 χρόνια πειραμάτων και έρευνας, ο Midgley βρίσκει αυτό που θεωρεί την «τέλεια» λύση: τον τετραθυλικό µόλυβδο. Ο μόλυβδος είναι άοσμος, εξαλείφει την κρουστική καύση, αυξάνει την απόδοση, είναι πολύ φθηνός και ευρέως διαθέσιμος, ενώ χρειάζεται μόλις 1 μόριο μολύβδου σε 1000 μόρια βενζίνης προκειμένου να είναι αποδοτικός. Με την υποστήριξη της General Motors, των υπόλοιπων κατασκευαστών αυτοκινήτων αλλά και των εταιρειών πετρελαίου, η βενζίνη με μόλυβδο κυκλοφορεί στην αγορά την 1 Φεβρουαρίου του 1923. Στις διαφημιστικές καμπάνιες της εποχής δεν γίνεται πουθενά αναφορά του τετραθυλικού μολύβδου ως πρόσθετο. ΑντΆ αυτού χρησιμοποιείται το brand name “Ethyl” , από την εταιρεία “Ethyl” που δημιουργείται το 1923 αποκλειστικά για την διανομή του νέου καυσίμου.
Γνωρίζαμε τις επιπτώσεις… αιώνες πριν.
Οι βλαβερές ιδιότητες του μολύβδου ακόμα και σε μικρές ποσότητες ήταν για χρόνια γνωστές, ήδη από το 1786. Ο μόλυβδος μπορεί να μιμηθεί το ασβέστιο και να μείνει στον ανθρώπινο σκελετό για χρόνια. Μπορεί επίσης να καταλύσει την δομή των νευρώνων στον εγκέφαλο, γι αυτό και από τα συχνότερα προβλήματα που συνδέονται με την δηλητηρίαση από μόλυβδο είναι πονοκέφαλοι και απώλεια μνήμης. Τα παιδιά είναι ακόμα πιο ευάλωτα στον μόλυβδο, καθώς η παρατεταμένη έκθεση μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμες βλάβες στον εγκέφαλο, σε μαθησιακές δυσκολίες και σε συμπεριφορικά προβλήματα. Οι επιστήμονες όμως υποστήριζαν πως ο αντίκτυπος στο περιβάλλον και στο γενικό κοινό δεν θα ήταν μεγάλος.
Η ζήτηση εκτοξεύεται. Για να ανταπεξέλθει, η εταιρεία ανοίγει ένα νέο εργοστάσιο στο New Jersey. Σύντομα, δεκάδες εργάτες πλήττονται από δηλητηριάσεις εξαιτίας του μολύβδου. Η παραγωγή όμως συνεχίζεται. Σύντομα η βενζίνη με μόλυβδο γίνεται το στάνταρ καύσιμο για κάθε αυτοκίνητο. Χρειάζονται χρόνια ακόμα για να γίνουν αισθητά τα προβλήματα που προκαλούσε η «σούπερ βενζίνη».
Το τέλος της σούπερ βενζίνης
Η εξάλειψη της βενζίνης με μόλυβδο αρχίζει από την Αμερική το 1973, η οποία υποχρεώνει όλα τα καινούργια αυτοκίνητα να δουλεύουν και με αμόλυβδη βενζίνη. Παρότι τεχνικά οι καινούργιοι κινητήρες μπορούσαν να λειτουργήσουν με την μολυβδούχα βενζίνη, οι καταλυτικοί μετατροπείς, οι οποίοι σταδιακά γίνονταν υποχρεωτικοί, καταστρέφονταν από τον μόλυβδο. Για αυτόν τον λόγο, όλα τα αυτοκίνητα με καταλύτη φέρουν ένδειξη η οποία απαγορεύει την χρήση σούπερ βενζίνης.
Στην Ευρώπη απαγορεύεται η βενζίνη με μόλυβδο από την 1η Ιανουαρίου του 2000, ενώ στην χώρα μας απαγορεύεται σταδιακά από την 1η Ιανουαρίου του 2002. Οι χώρες χαμηλού εισοδήματος δυστυχώς καθυστέρησαν να ανταπεξέλθουν στις αλλαγές. Η τελευταία χώρα που χρησιμοποίησε βενζίνη με μόλυβδο σε επιβατικά οχήματα ήταν η Αλγερία, η οποία εξάντλησε τα αποθέματά της το 2021.
Το καύσιμο χρησιμοποιείται πλέον μόνο σε μονοκινητήρια αεροπλάνα. Οι επιπτώσεις της κατανάλωσης βενζίνης με μόλυβδο θα παραμείνουν για πολλά χρόνια ακόμα, τόσο στο περιβάλλον όσο και στον άνθρωπο. Το επόμενο μεγάλο βήμα για την προστασία του περιβάλλοντος είναι η εξάλειψη των ορυκτών καυσίμων, η αντικατάστασή τους με συνθετικά καύσιμα και η πορεία προς την ηλεκτροκίνηση, είτε με μπαταρίες είτε με υδρογόνο
autotriti.gr
