Οι συστάσεις του ΙΕΑ για την ενεργειακή πολιτική της Ελλάδας – Ολόκληρη η έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού για τη χώρα μας

Την πρόοδο που έχει καταγράψει η χώρα μας από την τελευταία φορά (2011) που της αφιέρωσε έκθεση ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ) ανέλυσε σε ειδική εκδήλωση ο επικεφαλής του οργανισμού Φατίχ Μπιρόλ, παρουσία της ηγεσίας του ΥΠΕΝ.

Όπως προκύπτει από το κείμενο, οι πέντε συστάσεις του οργανισμού που αφορούν στη σταθεροποίηση των ενεργειακών αγορών στη χώρα μας είναι οι εξής:

• 1ον πρέπει να υπάρξει ένα ολοκληρωμένο εθνικό ενεργειακό και κλιματικό πλαίσιο πολιτικής για το 2030 και μετά
• 2ον να προχωρήσει η μεταρρύθμιση των κλάδων και να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός με μέτρα στη σωστή κατεύθυνση στις αγορές ηλεκτρισμού και αερίου
• 3ον να υιοθετηθούν φιλόδοξες πολιτικές ενεργειακής αποδοτικότητας
• 4ον να ενισχυθεί η διείσδυση των ΑΠΕ με έμφαση στη διασύνδεση των νησιών και στην αξιοποίηση του δυναμικού που υπάρχει εκεί
• 5ον να ενισχυθεί ο ρόλος και να υποστηριχθεί με προσωπικό η ρυθμιστική αρχή ενέργειας

 

Στην ομιλία του, ο κ. Μπιρόλ τόνισε ότι η Ελλάδα έχει πετύχει σημαντικά επιτεύγματα στον τομέα της ενέργειας σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Η αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας είναι πολύ σημαντική, υπερκαλύπτοντας ήδη τους στόχους της Ε.Ε. ενόψει του 2020. Το 2016, μάλιστα, παρουσίασε το δεύτερο μεγαλύτερο μερίδιο ανάμεσα στις χώρες-μέλη του ΔΟΕ.

Στην ομιλία του ο Υπουργός, Γιώργος Σταθάκης, υπογράμμισε ότι «είμαστε σταθερά προσηλωμένοι στην ολοκλήρωση των στρατηγικών στόχων μας, με την οικονομία να βρίσκεται σε τροχιά ανάκαμψης, όπως, επίσης, και στον μετασχηματισμό του ενεργειακού τομέα, που συνιστά βασική προτεραιότητα μας. Η χώρα μας θα συνεχίσει να εφαρμόζει ένα μακροπρόθεσμο πλαίσιο ενεργειακής στρατηγικής, που εστιάζει στη μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων, την αυξανόμενη χρήση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και τα μέτρα Ενεργειακής Απόδοσης, στην ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού, στην παραγωγή ενέργειας από ενδογενείς πηγές και γενικά στην εκπλήρωση των διεθνών και ευρωπαϊκών δεσμεύσεων για την Ενέργεια και την Κλιματική Αλλαγή. Κατά συνέπεια, είναι αποφασιστικής σημασίας ο σχεδιασμός του ενεργειακού Οδικού μας Χάρτη, βασισμένου σε ειδικές παραμέτρους όπως η κοινωνική συναίνεση, η περιβαλλοντική ευαισθησία και οι αναπτυξιακές προοπτικές».

Ο κ. Σταθάκης ανέφερε ότι έχει καθιερωθεί ένα νέο θεσμικό πλαίσιο για τη διασφάλιση του ανταγωνισμού για όλες τις τεχνολογίες ΑΠΕ, προωθείται ο σχεδιασμός για καθαρή ενέργεια στο μη διασυνδεδεμένο σύστημα, τα νησιά, που είναι μάλιστα κοινή πρωτοβουλία με την Ευρωπαϊκή Ένωση, για όλα τα ενεργειακά νησιά της Ευρώπης, θα επεκταθεί η χρήση όλων των ΑΠΕ και σε τομείς εκτός της παραγωγής ηλεκτρισμού, το μοντέλο-στόχος για τον ηλεκτρισμό θα εφαρμοσθεί από το 2018 και ολοκληρώνεται από 1/1/2018 η απελευθέρωση και στη λιανική αγορά φυσικού αερίου.

Στον τομέα της ασφάλειας εφοδιασμού και της διαφοροποίησης των πηγών προμήθειας, η Ελλάδα προωθεί μεγάλα έργα διασυνδέσεων, ελληνικού και διεθνούς ενδιαφέροντος. Η χώρα μας μπορεί να αναδειχθεί  σε διαμετακομιστικό κόμβο φυσικού αερίου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, διαδραματίζοντας ταυτόχρονα πρωταγωνιστικό ρόλο για την υιοθέτηση ένα κοινού ρυθμιστικού πλαισίου από όλες τις εμπλεκόμενες χώρες, για τη λειτουργία του συγκεκριμένου κόμβου.  

Σε ό,τι αγορά την ενεργειακή απόδοση, το ΥΠΕΝ εφαρμόζει ένα σημαντικό αριθμό πολιτικών μέσω της εναρμόνισης στην εθνική νομοθεσία των απαιτήσεων που ορίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το 2017 καθιερώθηκαν τα «Υποχρεωτικά Σχήματα Ενεργειακής Απόδοσης» και μια πολιτική ενεργειακών λογιστικών ελέγχων, τα οποία θα παράσχουν σημαντική ενημέρωση στους επενδυτές και θα βοηθήσουν στο σχεδιασμό μελλοντικών μέτρων πολιτικής για την ενεργειακή απόδοση. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η ενεργειακή εξοικονόμηση στο κτιριακό απόθεμα της χώρας.

Είναι επίσης σημαντικό οι καταναλωτές, οι οποίοι είναι στο επίκεντρο της διαδικασίας ενεργειακής μετάβασης, να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στην αγορά. Οι νέες τεχνολογίες μπορούν να τους βοηθήσουν ώστε να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά την ενέργεια ή και να την πουλούν στο δίκτυο.  

Στο χαιρετισμό του ο γ.γ., κ. Βερροιόπουλος αναφέρθηκε στους στόχους της εθνικής ενεργειακής πολιτικής. Όπως είπε, προτεραιότητα μας είναι η ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης με την ταυτόχρονη μείωση του ενεργειακού κόστους και των τιμών για τους καταναλωτές. Επίσης, ειδική αναφορά έκανε στις δυνατότητες που αναδύονται από την επικείμενη θεσμοθέτηση των Ενεργειακών Κοινοτήτων, που συνδυάζουν την ενεργειακή μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας μαζί με την ενδυνάμωση της κοινωνικής συμμετοχής. «Είμαστε προσηλωμένοι στη συνέχιση του επιτυχημένου μοντέλου δίκαιης ανάπτυξης που έχουμε υιοθετήσει με διττό στόχο: την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης με περιβαλλοντικούς όρους και την ενσωμάτωση της κοινωνίας των πολιτών στον τομέα της ενέργειας».

Τα συμπεράσματα της Έκθεσης:

• Η Ελλάδα έχει πετύχει πολύ σημαντική αύξηση της συμμετοχής των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, υπερκαλύπτοντας ήδη τους στόχους της Ε.Ε. ενόψει του 2020, ιδιαίτερα στα φωτοβολταϊκά. Το 2016, μάλιστα, παρουσίασε το δεύτερο μεγαλύτερο μερίδιο στα φωτοβολταϊκά ανάμεσα στις χώρες-μέλη του ΔΟΕ. Πρόσφατα, έχει καθιερώσει νέο θεσμικό πλαίσιο για την ενίσχυση του ανταγωνισμού στον τομέα των ΑΠΕ. Ήδη, έχει ολοκληρωθεί ο πρώτος πιλοτικός διαγωνισμός για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων και ετοιμάζεται το πλαίσιο αποσαφήνισης των όρων και των προϋποθέσεων για τις διαγωνιστικές διαδικασίες που θα ακολουθήσουν.

 

• Οι μεταρρυθμίσεις στην ηλεκτρική αγορά θα έχουν ως αποτέλεσμα πιο ανταγωνιστικές τιμές για τους καταναλωτές και τη δημιουργία ώριμου ρυθμιστικού πλαισίου, ελκυστικού για επενδυτές. Ο ΔΟΕ επιδοκιμάζει τις προσπάθειες της ελληνικής πολιτείας να ανταποκριθεί στο χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή του μοντέλου-στόχου, γνωστού ως target model, από το 2018. Σε αυτή τη φάση η ΡΑΕ επεξεργάζεται τους απαραίτητους κώδικες για τη μετάβαση αυτή, ενώ ΛΑΓΗΕ και Χρηματιστήριο Αθηνών εργάζονται εντατικά για τη σύσταση του Χρηματιστηρίου Ενέργειας.

 

• Καταγράφεται σημαντική πρόοδος στην απελευθέρωση της χονδρεμπορικής αγοράς φυσικού αερίου, με το μερίδιο του κυρίαρχου παίκτη (ΔΕΠΑ) να μειώνεται μέσω δημοπρασιών αερίου (gas release). Ένα ακόμη ενθαρρυντικό  βήμα θεωρείται η εν εξελίξει απελευθέρωση της λιανικής αγοράς φυσικού αερίου, που ανοίγει το δρόμο σε πιο ανταγωνιστικό περιβάλλον για την προμήθεια του προϊόντος.

 

• Η Ελλάδα αναμένεται να πετύχει τους στόχους της για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την ενεργειακή αποδοτικότητα ενόψει του 2020. Αυτό θα είναι αποτέλεσμα αφενός της στρατηγικής για την ενίσχυση των ΑΠΕ και αφετέρου της μειωμένης ενεργειακής κατανάλωσης εξαιτίας της οικονομικής κρίσης από το 2010.

 

• Ο λιγνίτης παραμένει σημαντικός εγχώριος πόρος του ενεργειακού Συστήματος και ιδιαίτερα κρίσιμος για την ασφάλεια του εφοδιασμού, όπως αποδείχθηκε στην ενεργειακή κρίση του χειμώνα 2016-2017. Χαρακτηρίζεται μάλιστα ως «πολύ αξιόπιστο καύσιμο». Ωστόσο, η σημασία του μειώνεται με βάση τους στόχους για το κλίμα, αλλά και την αυξανόμενη χρήση του φυσικού αερίου, η οποία παραμένει μεν χαμηλή συγκριτικά με άλλες χώρες του ΔΟΕ, ωστόσο, η κατανάλωση του έχει υπερδιπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία. Ο αυξανόμενος ρόλος του φυσικού αερίου στην ηλεκτρική παραγωγή απαιτεί έναν ισχυρότερο προσανατολισμό στην ασφάλεια εφοδιασμού του, δεδομένου ότι προέρχεται από εισαγωγές και τον μοναδικό τερματικό σταθμό υγροποίησης φυσικού αερίου της Ρεβυθούσας.

 

• Η Ελλάδα έχει εμπλακεί ενεργά στην υλοποίηση μιας σειράς διεθνών διασυνδέσεων, με στόχο να αναδειχθεί σε διαμετακομιστικό κόμβο φυσικού αερίου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Οι συγκεκριμένες διασυνδέσεις αναμένεται να ενισχύσουν την ασφάλεια εφοδιασμού και θα επιτρέψουν την επέκταση του δικτύου φυσικού αερίου σε νέες περιοχές. Ο ΔΟΕ ενθαρρύνει την Ελλάδα να αναλάβει πρωταγωνιστικό και ηγετικό ρόλο στο συντονισμό του προγραμματισμού, τις εμπορικές πολιτικές και τους κανονισμούς των εμπλεκόμενων χωρών, ώστε να υιοθετηθεί και να εφαρμοσθεί ένα κοινό ρυθμιστικό πλαίσιο, που απαιτείται για τη λειτουργία του διαμετακομιστικού κόμβου.

 

• Το ελληνικό ενεργειακό μίγμα προσδιορίζεται σήμερα από την πολύ υψηλή χρήση του πετρελαίου για θέρμανση και τις μεταφορές, καθώς και τον λιγνίτη στην ηλεκτρική παραγωγή. Ωστόσο, η χώρα μας παρουσιάζει εντυπωσιακή αύξηση της τάξης του 300% στην παραγωγή ηλεκτρισμού από αιολική και ηλιακή ενέργεια μεταξύ 2010 και 2015, με το μερίδιο των ΑΠΕ να υπολογίζεται σε 30% το 2015.

 

Οι επισημάνσεις του ΔΟΕ για την Ελλάδα

Η Έκθεση του ΔΟΕ ολοκληρώνεται με τις επισημάνσεις του Οργανισμού προς την Ελλάδα, οι οποίες στο σύνολο τους, σύμφωνα με όσα υποστηρίζει το ΥΠΕΝ, ήδη έχουν τεθεί σε τρoχιά υλοποίησης.

Πιο συγκεκριμένα:

• Ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου εθνικού πλαισίου πολιτικής για την ενέργεια και το κλίμα για το 2030, με στόχο τη διευκόλυνση του μετασχηματισμού του ενεργειακού συστήματος σε μια οικονομία που θα βρίσκεται υπό ανάπτυξη. Ήδη, το ΥΠΕΝ εργάζεται εντατικά για την εκπόνηση του Εθνικού Μακροχρόνιου Ενεργειακού Σχεδιασμού.
• Συνέχιση της προώθησης των μεταρρυθμίσεων στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου.
• Θέσπιση φιλόδοξων στόχων για τις ΑΠΕ και την εξοικονόμηση ενέργειας.
• Ολοκλήρωση της υλοποίησης των διασυνδέσεων των νησιών. Η α’ φάση διασύνδεσης των Κυκλάδων θα έχει ολοκληρωθεί στα τέλη του έτους, ενώ το μικρό καλώδιο διασύνδεσης της Κρήτης με την Πελοπόννησο προβλέπεται να λειτουργήσει το 2020, για να ακολουθήσει το 2023 και η μεγάλη διασύνδεση Κρήτης-Αττικής.

Παράλληλα, το ΥΠΕΝ έχει αναλάβει πρωτοβουλίες, σε συνεργασία με την Κομισιόν, για τα Ενεργειακά Νησιά, συνδιοργανώνοντας, το Σεπτέμβριο, το Φόρουμ «Καθαρή ενέργεια για όλα τα ευρωπαϊκά νησιά» στα Χανιά της Κρήτης, παρουσία του Επιτρόπου Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Μιγκέλ Αρίας Κανιέτε.

πληροφορίες: ΥΠΕΝ