Προκλήσεις επόμενης μέρας στο Υπουργείο Ενέργειας μετά την αποχώρηση Λακκοτρύπη

22 06 2020 | 08:38
Σε γνωστοποίηση της απόφασής του να παραχωρήσει το χαρτοφυλάκιο του Υπουργείου Ενέργειας προχώρησε αυτήν τη βδομάδα ο Γιώργος Λακκοτρύπης, με τον ίδιο να δηλώνει πως είναι μια «καλή στιγμή», σημειώνοντας πως η συζήτηση με τον Πρόεδρο για αποχώρησή του γίνεται τους τελευταίους μήνες. Ο κ. Λακκοτρύπης, που υπήρξε ο μακροβιότερος Υπουργός της Κυβέρνησης Αναστασιάδη, καθώς υπηρέτησε από τη νευραλγική θέση του Υπουργού Ενέργειας για 7 περίπου χρόνια, αποχωρεί σε μια χρονική συγκυρία που το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας βρίσκεται στον πάγο. Η πανδημία του κορωνοϊού είχε ως αποτέλεσμα την προσωρινή αναστολή των γεωτρήσεων της Εxxon Mobil και της κοινοπραξίας ENI/TOTAL στην Κυπριακή ΑΟΖ, την ώρα, ωστόσο, που η Τουρκία κλιμακώνει την επιθετικότητά της στην Ανατολική Μεσόγειο, διενεργώντας παράνομες έρευνες και γεωτρήσεις. Ο ίδιος, μάλιστα, ο Υπουργός εξέφρασε αυτές τις μέρες την ανησυχία του για επεισόδιο ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία.

Η ονοματολογία για διαδοχή του κ. Λακκοτρύπη στο Υπουργείο Ενέργειας συνεχίζεται, αλλά όποιος ή όποια αναλάβει το πηδάλιο του Υπουργείου θα κληθεί το επόμενο διάστημα να αντιμετωπίσει μια σειρά από άλυτα ζητήματα και προκλήσεις, προκειμένου η Κυπριακή Δημοκρατία να συνεχίσει απρόσκοπτα τον ενεργειακό της σχεδιασμό. Πρώτο και κύριο μέλημα Κυβέρνησης και Υπουργείου Ενέργειας θα πρέπει να είναι φυσικά η διασφάλιση της παραμονής εταιρειών στην Κυπριακή ΑΟΖ και η ολοκλήρωση, στο αμέσως επόμενο διάστημα, των αναβληθεισών γεωτρήσεων, ανεξαρτήτως της πορείας εξέλιξης του Κυπριακού. Ακολούθως, τα ανοιχτά μέτωπα είναι σημαντικά, αλλά όχι δυσεπίλυτα.

Το σίριαλ της Αφροδίτης

Ένα από τα πιο καυτά ζητήματα που θα κληθεί να επιλύσει το επόμενο διάστημα ο νέος ή νέα Υπουργός Ενέργειας είναι ο γόρδιος δεσμός της εμπορικής εκμετάλλευσης του κοιτάσματος Αφροδίτη στο οικόπεδο 12 της ΑΟΖ. Το συγκεκριμένο κοίτασμα εκτείνεται κατά ένα ελάχιστο ποσοστό στη γειτονική ΑΟΖ του Ισραήλ και συγκεκριμένα στο κοίτασμα Yishai. Οι εταιρείες που θα αναπτύξουν το ισραηλινό κοίτασμα θεωρούν πως θα πρέπει να επιλυθεί το ζήτημα ζητώντας μερίδιο από τα κέρδη της Αφροδίτης. Η Shell και η Noble Energy κατέχουν το 35% του κοιτάσματος της Αφροδίτης, ενώ η Delek Drilling κατέχει το υπόλοιπο 30%. Στις 7 Νοεμβρίου του 2019, η Delek Drilling ανακοίνωσε συμφωνία με την κυπριακή Κυβέρνηση να επενδύσει 2,5 έως 3,5 δις δολάρια για την ανάπτυξη του πεδίου της Αφροδίτης τα επόμενα τέσσερα έως έξι χρόνια. Η αξία του φυσικού αερίου στον τομέα της Αφροδίτης υπολογίζεται σε περισσότερα από 9 δισεκατομμύρια δολάρια. Ωστόσο, τον περασμένο Δεκέμβριο ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Ενέργειας του Ισραήλ, Udi Adiri, με επιστολή του στην κοινοπραξία Νοble/Delek/Shell, τόνισε ότι δεν μπορούν να αναπτύξουν το κοίτασμα μέχρι να διευθετηθεί η συνοριακή διαμάχη με την άδεια Yishai του Ισραήλ. Aν και τον Ιανουάριο υπήρξαν φήμες περί «τελικής διευθέτησης» του ζήτηματος με ιδέες να υπάρχουν ακόμη και για διαιτησία, ωστόσο τίποτα από τα πιο πάνω δεν έγινε και η μεταφορά της Αφροδίτης στην Αίγυπτο με αγωγό καθυστερεί.

Εκπρόσωπος του Υπουργείου Ενέργειας του Ισραήλ, σε δηλώσεις του στην Jerusalem Post αυτόν τον μήνα, επιβεβαίωσε πως η κατάσταση δεν έχει αλλάξει. «Το Υπουργείο Ενέργειας μαζί με τους σχετικούς παράγοντες συνεχίζουν να συζητούν το ζήτημα με το Κυπριακό Υπουργείο Ενέργειας, προστατεύοντας παράλληλα τα συμφέροντα του Ισραήλ στο κοίτασμα», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Υπουργείου. «Οι ισραηλινές εταιρείες με συμμετοχή στο Yishai γνωρίζουν τι κάνει το Υπουργείο και γνωρίζουν το γεγονός ότι, έως ότου υπάρξει συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών, το Ισραήλ και η Κύπρος δεν μπορούν να αναπτύξουν το κοίτασμα μονομερώς».

Ο διευθυντής της Nammax Oil & Gas, Ohad Schwartz, χαρακτήρισε «διπλωματική αμέλεια τον τρόπο που αντιμετωπίζει το Ισραήλ την Κύπρο. Το Ισραήλ δεν ασκεί τα δικαιώματά του. Δεν έχει νόημα ότι το Ισραήλ δεν κάνει τίποτα, ενώ η Κύπρος προχωρεί», είπε, προσθέτοντας πως «οι διαπραγματεύσεις που διαρκούν έξι χρόνια δεν είναι πραγματικά διαπραγματεύσεις». «Το Ισραήλ φοβάται τόσο πολύ την Κύπρο; Η Κύπρος ζητά βοήθεια από το Ισραήλ για την αντιμετώπιση απειλών ασφαλείας από την Τουρκία. Το Ισραήλ είναι δυνατό, αλλά σήκωσε τα χέρια ψηλά», υποστήριξε.

Επομένως, με όλα τα πιο πάνω, προτεραιότητα του νέου Υπουργού Ενέργειας θα είναι να προχωρήσει σε μια τελική λύση για το όλο ζήτημα, που καθυστερεί την ανάπτυξη του κοιτάσματος.

Τερματικό υγροποίησης

Eδώ και πάρα πολλά χρόνια ακούγεται ότι η κατασκευή τερματικού υγροποίησης φυσικού αερίου στην Κύπρο βρίσκεται πάνω στο τραπέζι. Πέρα, όμως, από τις όποιες λεκτικές διαβεβαιώσεις καμία ουσιαστική κίνηση δεν έχει γίνει προς αυτήν την κατεύθυνση, αν και υπάρχουν ενεργειακές εταιρείες και όμιλοι εταιρειών που είναι πρόθυμες να επενδύσουν για ένα τέτοιο έργο στρατηγικής σημασίας.

Αυτός που θα βρεθεί στο τιμόνι του Υπουργείου Ενέργειας θα ήταν καλό να αναζητήσει και άλλες εναλλακτικές λύσεις για τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να αναπτύξει τα κυπριακά κοιτάσματα. Σε αυτό το πλαίσιο, θα μπορούσε να αποταθεί στις μοναρχίες του Κόλπου, τόσο στα Εμιράτα, όσο και στη Σαουδική Αραβία, είτε για άντληση κεφαλαίων προς κατασκευή του τερματικού, είτε για παροχή τεχνογνωσίας (π.χ. Aramco Σουδικής Αραβίας και ADNOC του Άμπου Ντάμπι). Επιπλέον, χρήσιμη θα ήταν η αναζήτηση εναλλακτικών αγορών του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, ιδιαίτερα στη Σαουδική Αραβία, δεδομένων και των ελλείψεων που παρουσιάζει σε φυσικό αέριο. Αυτή η χρονική περίοδος είναι ιδιαίτερα ευνοϊκή για τέτοιου είδους συνέργειες, από τη στιγμή που τα Εμιράτα και η Σαουδικη Αραβία έχουν έρθει πιο κοντά, αναγνωρίζοντας κοινούς εχθρούς, αλλά και κοινές ευκαιρίες για σταθεροποίηση της περιοχής.

Αγωγός Εast Med

Ένα από τα πιο δύσκολα ενεργειακά πρότζεκτ με γεωπολιτικές προεκτάσεις, που θα κληθεί να διαχειριστεί ο επόμενος/η Υπουργός Ενέργειας είναι ο αγωγός East Med. Το συγκεκριμένο έργο, πέρα από το Ισραήλ, την Κύπρο, την Ελλάδα και την Ε.Ε., μπορεί να καταστεί χρήσιμο και για χώρες του Κόλπου, σε κάποιο βαθμό. Δημοσιεύματα αυτήν την εβδομάδα ανέφεραν πως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) είδαν με θετικό μάτι το όλο εγχείρημα, καθώς ο συγκεκριμένος αγωγός θα μπορούσε να αντικαταστήσει έως και το ήμισυ των εξαγωγών από το Κατάρ στην Ευρώπη με αέριο από την Ανατολική Μεσόγειο. Τα ΗΑΕ λαμβάνουν πολιτική υποστήριξη από την Αίγυπτο και βλέπουν την επεκτατικότητα της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή και τη Λιβύη με ιδιαίτερη ανησυχία. Επομένως, το Υπουργείο Ενέργειας θα πρέπει συνεχίσει να βρίσκεται σε άμεσο συντονισμό των ενεργειών του και με το Υπουργείο Εξωτερικών για μια πιο ολιστική διαμόρφωση της στρατηγικής της Κυπριακής Δημοκρατίας. Υπενθύμιση: Ακόμη εκκρεμεί το ζήτημα οριοθέτησης της ΑΟΖ με Ελλάδα και Συρία.

Αξιωματούχοι, τεχνοκράτες και ΔΕΦΑ

Το Υπουργείο Ενέργειας πρέπει να φροντίσει να ενισχυθεί με τεχνοκράτες, αλλά και να ζητήσει, όπου χρειάζεται, συνδρομή από εμπειρογνώμονες του εξωτερικού, με ειδίκευση και πείρα στη διεθνή βιομηχανία ενέργειας, που να μπορούν παράλληλα να κάνουν εκτίμηση ρίσκου επενδύσεων με βάση τις υφιστάμενες και μελλοντικές τιμές ενέργειας της αγοράς. Σε αυτό το πλαίσιο είναι απαραίτητη η συνεργασία με τη ΔΕΦΑ, της οποίας ο ρόλος και η αποστολή δεν είναι ευδιάκριτα. Επιπλέον οι αξιωματούχοι του Υπουργείου Ενέργειας θα πρέπει να δίνουν το «παρών» τους στις διάφορες διεθνείς εκθέσεις ενέργειας, να γνωρίζουν τις νέες τάσεις της αγοράς, να δημιουργούν επαφές και να χτίζουν γέφυρες επικοινωνίας με άλλα κράτη. Σημαντική είναι η εξεύρεση καναλιών επικοινωνίας με υψηλόβαθμους παράγοντες, πολιτικούς και επιχειρηματικούς, με ανώτερα κλιμάκια της Κυβέρνησης των ΗΠΑ ενόψει και των επερχόμενων εκλογών.

Η κινητικότητα που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα τόσο σε διπλωματικό, όσο και σε στρατιωτικό επίπεδο στην Ανατολική Μεσόγειο είναι έντονη. Όποιος κληθεί να σηκώσει στους ώμους του το βάρος της ευθύνης χάραξης ενεργειακής πολιτικής, οφείλει να είναι, αφενός, καλά ενημερωμένος για το διεθνές ενεργειακό σύστημα, και, αφετέρου, να έχει την ικανότητα ανάλυσης και εκτίμησης του γεωπολιτικού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο θα κινηθεί.

Επόμενη κίνηση στην ενεργειακή σκακιέρα

Στον απόηχο της υπογραφής οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών Ελλάδα-Ιταλίας ακολούθησε το ταξίδι του Έλληνα Πρωθυπουργού στο Ισραήλ, αλλά και του Υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας στην Αίγυπτο με σκοπό την οριοθέτηση. Στο ενδιάμεσο, ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών, ο αρχηγός της Τουρκικής ΜΙΤ, ο Τούρκος Υπουργός Οικονομικών και γαμπρός του Ερντογάν, Αλ Μπαϊράκ, καθώς και ο εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας Ιμπραχίμ Καλίν πήγαν στη Λιβύη για επαφές με τον Πρωθυπουργό Αλ Σάρατζ. Παράλληλα, ο Cevdet Yılmaz, αναπληρωτής πρόεδρος του Κόμματος ΑΚ, που είναι υπεύθυνος για τις Εξωτερικές Υποθέσεις, είχε ηλεκτρονική συνάντηση με τα Μέλη του Γερμανικού Ομοσπονδιακού Ομίλου για την «Εξωτερική Πολιτική της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο», που διοργανώθηκε από το Ίδρυμα Berghof. Ο Ιταλός Υπουργός Εξωτερικών Λουίτζι Ντι Μάιο βρέθηκε την Παρασκευή στην Άγκυρα, όπου συζήτησε με τον Τσαβούσογλου, μεταξύ άλλων, και τα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου. Έχοντας όλα τα πιο πάνω κατά νουν, ο νέος/νέα Υπουργός Ενέργειας θα πρέπει να σκεφτεί από τώρα ποια θα πρέπει να είναι η επόμενη κίνηση στην ενεργειακή σκακιέρα και πού θα πραγματοποιήσει το πρώτο του/της ταξίδι.

(του Μάριου Πουλλάδου, Η Σημερινή της Κύπρου)