Πρατήρια καυσίμων. Από την ασφαλή διακίνηση καυσίμων στην υπερβολή;

Του Δημήτρη Μάρδα

Στις 15 Δεκεμβρίου του 2015 υιοθετήθηκαν –μετά από καθυστέρηση ετών–δύο Υπουργικές Αποφάσεις που επιδιώκουν να βάλουν τάξη στο θέμα της αποθήκευσης και διακίνησης των καυσίμων σε στεριά και θάλασσα.

Η πρώτη Απόφαση (Υ.Α. 0004169 ΕΞ 2015/15.12.2015) αναφερόταν στην εγκατάσταση και τον έλεγχο ολοκληρωμένων συστημάτων παρακολούθησης εισροών – εκροών στις ελεύθερες εγκαταστάσεις των εταιρειών εμπορίας πετρελαιοειδών, στις εγκαταστάσεις πωλητών πετρελαίου θέρμανσης, στις παντός είδους εγκαταστάσεις υγρών καυσίμων ιδιωτικών πρατηρίων του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, καθώς και στις εγκαταστάσεις χημικών προϊόντων (μεθανόλης, τολουόλης, διαλυτών κ.λπ.), που αποτελούν υλικά πρόσμειξης στα υγρά καύσιμα. Στην Απόφαση αυτή καθοριζόταν και το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής όλων των ανωτέρω.

Η δεύτερη Απόφαση (Υ.Α. 0004170 ΕΞ 2015/16.12.2015) αναφερόταν στην εγκατάσταση και λειτουργία ολοκληρωμένων συστημάτων ηλεκτρονικού ελέγχου εισροών-εκροών σε πλωτά μέσα (σλέπια, κ.λπ.) μεταφοράς πετρελαιοειδών.

Ερωτήματα προκαλούν καταρχάς η καθυστερημένη υιοθέτηση των δυο ανωτέρω Αποφάσεων. Έπρεπε να είχαν εκδοθεί πριν το 2014. Γιατί άραγε καθυστέρησαν;

Είχε προηγηθεί η υποχρέωση τοποθέτησης συστήματος εκροών-εισροών στα πρατήρια καυσίμων, σύμφωνα με την παρ. 7 του άρθρου 31 του Ν.3784/09 (ΦΕΚ 137’Α) και με χρονοδιάγραμμα εφαρμογής όπως καθορίστηκε από την ΥΑ ΠΟΛ.1009/2012 (ΦΕΚ 72’ Δ). Η εξέλιξη αυτή περιόριζε αισθητά –δεν εξάλειφε όμως από μόνη της– το λαθρεμπόριο καυσίμων. Με τις δυο όμως παραπάνω Αποφάσεις του 2015 το σύστημα διακίνησης καυσίμων “κλειδώθηκε” ακόμη καλύτερα.

Οι πρατηριούχοι ήταν οι πρώτοι, που αναγκάστηκαν, εν μέσω της οικονομικής κρίσης, να επωμισθούν σημαντικά ποσά για την εγκατάσταση συστημάτων εισροών-εκροών, έως τον χρόνο που θα έπαιρναν την προβλεπόμενη αποζημίωση από την “Κοινωνία της Πληροφορίας”. Το σύστημα εκροών-εισροών όφειλε να εγκατασταθεί ως τον Αύγουστο του 2014.

Παράλληλα, θεσμοθετείται ο υπεύθυνος λειτουργίας πρατηρίου, καθεστώς που αν και αντιμετώπισε κάποιες αντιδράσεις εκ μέρους των πρατηριούχων ως περιττό, βελτίωνε το όλο σύστημα σύμφωνα με τα όσα ορίζονται στο άρθρο 24 του Ν. 4439/16 (ΦΕΚ 222’Α).

Επίσης, στα πρατήρια καυσίμων, αν και διαθέτουν το σύστημα εισροών-εκροών και παράγουν εύλογα σωστά ισοζύγια, επιβλήθηκε να ξαναγίνουν ογκομετρήσεις των δεξαμενών τους έως τις 31/12/2015, απόφαση που προκάλεσε εύλογα πολλά ερωτήματα ως προς την αναγκαιότητά της, υπό καθεστώς πλέον ηλεκτρονικής παρακολούθησης –λόγω του συστήματος εισροών-εκροών– του όγκου των δεξαμενών. Το συνολικό κόστος αυτής της ενέργειας, που το επωμίσθηκαν τα πρατήρια καυσίμων, ξεπέρασε τα 25 εκατ. ευρώ Οι πρατηριούχοι υποστηρίζουν ότι το ποσό αυτό διανεμήθηκε σε λίγες εταιρίες. Η ογκομέτρηση έγινε σύμφωνα με την ΚΥΑ 79789/2014 (ΦΕΚ 1678’ Β) όπως αυτή τροποποίησε την Φ2-1617/2010 (ΦΕΚ 1980’ Β).

Στο πλαίσιο περαιτέρω εξορθολογισμού του συστήματος διακίνησης των καυσίμων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μια σειρά από Οδηγίες (1994/63 και 2009/126) επιβάλλουν την εγκατάσταση συστημάτων, ανάκτησης των αερίων των δεξαμενών κατά τον εφοδιασμό τους (μέτρο stage I) και ανάκτησής τους επίσης κατά τον εφοδιασμό των οχημάτων (μέτρο stage IΙ).

Επίσης, στο πλαίσιο αυστηρότερων κανόνων, που μπορούν να ισχύουν σε εθνικό επίπεδο (σύμφωνα με την Οδηγία 1994/63) προβλέφθηκε και μηχανισμός μόνιμης ανίχνευσης των υδρογονανθράκων κατά την φόρτωση καυσίμων στα πρατήρια. Και αυτό το κόστος, το επωμίσθηκαν οι πρατηριούχοι καυσίμων.

Εύλογα ερωτήματα προκαλούνται όμως όταν επιβάλλονται πρόσθετες ρυθμίσεις και περιορισμοί με καθαρά εθνικό περιεχόμενο. Αναλυτικότερα στην παράγραφο 3 του άρθρου 11 του νόμου 3897/2010, στο πλαίσιο μνημονιακής υποχρέωσης(!) όπως ακούγεται, σημειώνεται το ακόλουθο. Απομακρύνονται εντός επταετίας όλα τα πρατήρια που λειτουργούν στα ισόγεια κτηρίων στις πόλεις, όταν κάτι τέτοιο δεν ισχύει σε πολλά κράτη-μέλη της ΕΕ. Τα πρατήρια αυτά λειτουργούσαν για δεκαετίες χωρίς προβλήματα και μπορεί να συνεχιστεί απρόσκοπτα η λειτουργία τους με την τοποθέτηση των ανωτέρω συστημάτων (Stage I, II κ.λπ).

Η απαίτηση αυτή διορθώνεται με το άρθρο 25 του Ν. 4439/2016 (ΦΕΚ 222’Α), προκειμένου να μην κλείσουν χιλιάδες επιχειρήσεις πρατηρίων που βρίσκονται κάτω από οικοδομές ακόμα και του ενός ορόφου. Η διόρθωση γίνεται, εκτός των άλλων, με την εφαρμογή του μέτρου περί μόνιμης ανίχνευσης υδρογονανθράκων και του stage Ι και II.

Ωστόσο το συγκεκριμένο άρθρο, προβλέπει, ως προϋπόθεση μαζί με τα ανωτέρω, την τοποθέτηση και ενός πρόσθετου συστήματος ανίχνευσης υδρογονανθράκων που δεν υφίσταται σε άλλες χώρες και που αποτελεί μόνο ελληνική πατέντα (το σύστημα με το όνομα interlock). Αυτό φαίνεται να αποτελεί μια πρόσθετη ανούσια δαπάνη, έχοντας υπόψη τα συστήματα ασφαλείας (πυροπροστασίας) και πιστοποιητικών υποχρεωτικών από την ισχύουσα νομοθεσία, για τον μηχανολογικό εξοπλισμό τους (δεξαμενές με πιστοποιητικό ADR, αντλίες με πιστοποιητικό ATEX, αεροσυμπιεστές με πιστοποιητικό για τα δοχεία υπό πίεση) κ.λπ.

Όπως σημειώθηκε η αυστηροποίηση των κανόνων αναφορικά με την ασφαλή διακίνηση-αποθήκευση των καυσίμων επιτρέπεται (δυνητικά) σε κάθε κράτος μέλος, σύμφωνα με την Οδηγία 1994/63. Αυτή η πρόβλεψη όμως έχει κάποια όρια και κρίνεται κατά περίπτωση, ιδίως όταν επιβάλλει πρόσθετες σημαντικές δαπάνες.

Τέλος, πέραν των πρατηρίων που λειτουργούν στα ισόγεια κτηρίων στις πόλεις, υπάρχουν κι άλλες κατηγορίες που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα. Αναλυτικότερα, με την παράγραφο 3 του άρθρου 11 του νόμου 3897/10, τα πρατήρια που λειτουργούσαν σε απόσταση 80 μέτρων από εκκλησίες, νοσοκομεία, από χώρους συνάθροισης κοινού των οποίων η χωρητικότητα ξεπερνά τα 50 άτομα κ.ά. όφειλαν και αυτά να απομακρυνθούν εντός επταετίας. Τα ογδόντα μέτρα μειώθηκαν σε 30 με το νόμο 4070/2012. Συζητείται η παραμονή των πρατηρίων καυσίμων και κάτω από 30 μέτρα, υπό την προϋπόθεση ότι υιοθετείται και εδώ το σύστημα interlock από τα ενδιαφερόμενα πρατήρια.

Πρατήρια σε ισόγειους χώρους κτηρίων και πλησίον εστιατορίων καφέ και χώρων συνάθροισης λειτουργούν σε πολλά κράτη-μέλη της ΕΕ χωρίς το παραμικρό πρόβλημα και τηρώντας τους κοινούς κανόνες ασφαλείας της ΕΕ και μόνο. Βλέπε ενδεικτικά, φωτογραφίες, πρατηρίου καυσίμων σε κεντρικότατο δρόμο στις Βρυξέλλες, πλησίον των γραφείων της Επιτροπής (της Γενικής Δ/σής Προϋπολογισμού και της Γεν. Διεύθυνσης Εσωτερικής Αγοράς, επί της οδού Belliard στο ισόγειο πολυκατοικίας και περιτριγυρισμένο από καφέ, πιτσαρίες, εστιατόρια (φωτό 1) και μόλις λίγα μέτρα μακριά από το γνωστό κτήριο-σύμβολο της Επιτροπής το Berlaymont (φωτό 2).

ΦΩΤΟ 1

ΦΩΤΟ 2
Εδώ κλείνοντας, σημειώνονται τα ακόλουθα ως προς την υποχρέωση εγκατάστασης του interlock στις δύο προαναφερθείσες περιπτώσεις (πρατήρια σε ισόγεια κτηρίων όπως και σε απόσταση από άλλους χώρους).

1. Αν το σύστημα interlock θεωρείται ως καινοτόμο, άκρως απαραίτητο στο πλαίσιο της ασφάλειας διακίνησης καυσίμων, τότε προτείνεται το εξής. Η ενδιαφερόμενη εταιρία κάτοχος της πατέντας (ή όποιες άλλες ενδιαφερόμενες εταιρίες) να την καταθέσει στην Επιτροπή πείθοντάς την τελευταία για την αναγκαιότητα υιοθέτησης του συστήματος σε επίπεδο Ένωσης. Διαφορετικά η εφαρμογή ενός τέτοιου δαπανηρού μέτρου μόνο σε μια χώρα νοθεύει καταρχάς τον ανταγωνισμό στην ΕΕ και κατά δεύτερο λόγο θέτει σε άνιση μεταχείριση τα πρατήρια καυσίμων εντός των πόλεων (με υποχρέωση εγκατάστασης του interlock) και εκτός πόλεων (χωρίς την υποχρέωση εγκατάστασης). Τέλος, πέραν μιας νέας δαπάνης που θα επωμισθούν κάποια πρατήρια, τίθενται εύλογα ερωτήματα ως προς τις σκοπιμότητες που εξυπηρετείτο προτεινόμενο μέτρο.

2. Αν το σύστημα interlock θεωρηθεί τελικά τόσο απαραίτητο, τότε να προβλεφθεί ένας επιμερισμός της δαπάνης σε όλους τους εμπλεκόμενους σε αυτό εφόσον δραστηριοποιούνται πλησίον του πρατηρίου (π.χ. σε χώρους συνάθροισης άνω των 50 ατόμων).

3. Συμπερασματικά σημειώνεται το εξής. Όταν διεθνώς τα υφιστάμενα συστήματα ασφαλούς διακίνησης καυσίμων, εγγυώνται την προστασία εγκαταστάσεων και των καταναλωτών δεν γίνεται αντιληπτή η εφαρμογή δαπανηρών πρόσθετων συστημάτων σε μια μόνο οικονομία, όπου οι επιχειρήσεις της αντιμετωπίζουν, εκτός των άλλων, σοβαρά προβλήματα ρευστότητας.

4. Τέλος, εφόσον τηρούνται οι προβλέψεις των Οδηγιών της ΕΕ αναφορικά με το εξεταζόμενο πρόβλημα, δεν κατανοείται η απομάκρυνση των πρατηρίων καυσίμων από τις πόλεις ή η παραμονή τους υπό προϋποθέσεις (βλ. interlock).

* O κ. Δημήτρης Μάρδας είναι Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Β΄ Θεσσαλονίκης