Ούτε σε 20 χρόνια δεν θα φτάσουμε στα προ κρίσης επίπεδα
Ένα από τα ερωτήματα που απασχολούν την ελληνική κοινωνία τα τελευταία χρόνια της οικονομικής μιζέριας και της κοινωνικής κατάθλιψης είναι το πότε θα καταφέρουμε να επιστρέψουμε στην κατάσταση που βρισκόμασταν πριν το 2008 που άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους τα πρώτα σημάδια της κρίσης.
Αποκαλυπτική είναι μελέτη της Eurobank, σύμφωνα με την οποία, με έναν σχετικά ήπιο μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 1,5%, θα επιστρέψουμε στα επίπεδα του 2007 σε 20 χρόνια! Αν θέλουμε να επιταχύνουμε την επιστροφή του πραγματικού ΑΕΠ στα προ κρίσης επίπεδα και να την επιτύχουμε σε 10 χρόνια από σήμερα, θα πρέπει ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης να διαμορφωθεί στο 3,1%. Αντίστοιχα, με μέση ετήσια ανάπτυξη 2% θα φτάσουμε στο επίπεδο του 2007 σε 15 χρόνια.
Την ίδια ώρα, ωστόσο, πληθαίνουν οι αναλύσεις που δείχνουν ότι οι καθυστερήσεις στην αξιολόγηση και οι αέναες διαπραγματεύσεις με τους δανειστές έχουν καταστροφικές συνέπειες για την οικονομία, αλλά και εκείνες που προβλέπουν ότι ακόμη και αν κλείσει η αξιολόγηση, τα βάσανα της Ελλάδας θα συνεχιστούν.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η πιο αισιόδοξη πρόβλεψη για το ΑΕΠ της Ελλάδας προέρχεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία κάνει λόγο για ανάπτυξη 2,7% το 2017 και 3,1% το 2018. Η Τράπεζα της Ελλάδος, από την πλευρά της, «βλέπει» ανάπτυξη 2,5% το 2017 και 3% για τα έτη 2018 και 2019. Το ανησυχητικό είναι πως οι προβλέψεις ξένων επενδυτικών οίκων για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας δεν είναι το ίδιο ευοίωνες με αυτές της ελληνικής κυβέρνησης, της Κομισιόν και του ΔΝΤ.
Οι οίκοι αξιολόγησης Moody’ s και Fitch προβλέπουν ανάπτυξη 1,8% το 2017, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης κάνει λόγο για ανάπτυξη 2%, η Bank of America Merrill Lynch την τοποθετεί στο 1,2%, ενώ Citigroup και Capital Economics δεν «βλέπουν» η ανάπτυξη του ΑΕΠ να ξεπερνά το 0,5%.
Η Capital Economics, μάλιστα, αμφισβητεί την αντίληψη των Ευρωπαίων ότι η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε θετική τροχιά, την οποία υποστηρίζουν στην κόντρα τους με το ΔΝΤ. Ο οίκος χαρακτηρίζει εξωπραγματικό τον στόχο για ανάπτυξη του ΑΕΠ της τάξης του 2,7% το 2017, με δεδομένο ότι για να επιτευχθεί ο στόχος θα πρέπει η ελληνική οικονομία να εμφανίζει ανάπτυξη 1% σε τριμηνιαία βάση καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Η Moody’s δε, εκτιμά ότι μεσοπρόθεσμα η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας θα διατηρηθεί χαμηλότερα από το μέσο όρο του 2,7% που είναι η παραδοχή του προγράμματος.
Κατά συνέπεια, ακόμη και να το πρόγραμμα τηρηθεί απαρέγκλιτα και επιτευχθούν όλοι οι στόχοι η επιστροφή στα προ κρίσης επίπεδα θα χρειαστεί πάνω από 10 χρόνια, ενώ αν επαληθευτούν οι… Κασσάνδρες που βλέπουν πολύ χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης ή υπάρξουν νέα πισωγυρίσματα όπως αυτό του 2015, τότε η «επιστροφή» μετατίθεται για το μακρινό μέλλον.
Επίσης, από τη στιγμή που ο στόχος για ανάπτυξη 2,7% το 2017 θεωρείται πλέον ανέφικτος, για να ξεκινήσει η… διαδικασία επιστροφής στα προ κρίσης επίπεδα και αυτή να επιτευχθεί μέσα σε μία δεκαετία θα πρέπει να περιμένουμε τουλάχιστον μέχρι το 2018 και αυτό μόνο αν υπάρξουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Στο σύνολό τους οι αναλυτές θέτουν ως βασική προϋπόθεση για τους προαναφερθέντες ρυθμούς ανάπτυξης την πλήρη εφαρμογή του μνημονίου και την αποφυγή νέων αναταράξεων, που σημαίνει ότι δεν θα έχουμε νέα επεισόδια αβεβαιότητας λόγω των αξιολογήσεων του προγράμματος και θα σταματήσει η συζήτηση για το ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ. Επίσης, στα βασικά συστατικά της βιώσιμης και μακροχρόνιας ανάκαμψης είναι να αναληφθούν πρωτοβουλίες για την προσέλκυση επενδύσεων, να βελτιωθεί η κατανάλωση και να ανακάμψουν οι εξαγωγές.
Τι δείχνει η συρρίκνωση του ΑΕΠ στο δ’ τρίμηνο
Στην ίδια έκθεση της Eurobank, το τμήμα μελετών της τράπεζας, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τις καθυστερήσεις στην αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος επισημαίνοντας ότι η συρρίκνωση του πραγματικού ΑΕΠ σε τριμηνιαία βάση το δ’ τρίμηνο 2016, προκαλεί προβληματισμό για την απόδοση της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας το α’ τρίμηνο του 2017. Και αυτό γιατί οι συνθήκες στα τέλη του περασμένου έτους ήταν ευνοϊκότερες από τις τρέχουσες, καθώς υπήρχε η προοπτική ολοκλήρωσης της δεύτερης αξιολόγησης τον Δεκέμβριο.
Όπως σημειώνεται, το θετικό στοιχείο που προκύπτει από τη δημοσίευση των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ είναι ότι ο ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης για το σύνολο του έτους 2016 ήταν υψηλότερος του αναμενομένου (-0,3% στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού 2017). Το ίδιο συνέβη και το 2015. Ωστόσο αυτή η εξέλιξη μόνο εφησυχασμό δεν θα πρέπει να προκαλεί. Το 2016 σηματοδότησε τον 9ο χρόνο της ελληνικής κρίσης, ήτοι της περιόδου που καταγράφηκαν: 1ον συρρίκνωση της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας το 2008 (-0,3%) για πρώτη φόρα από το 1993, 2ον 5 χρόνια βαθιάς ύφεσης (μέσος όρος ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης 2008-2013: -5,9%) και 3ον 3 χρόνια στασιμότητας (2013-2016).
Συνεπώς, περαιτέρω καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της 2ης αξιολόγησης του προγράμματος θα αποτελέσει τροχοπέδη για την ανάκαμψη της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας το 2017.
