Ολοι θα χάσουν από έναν παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο

Μπορεί ο κ. Τραμπ να νομίζει πως οι ΗΠΑ θα βγουν κερδισμένες από τον νέο εμπορικό πόλεμο που φαίνεται να επιδιώκει, ωστόσο η ιστορία του 20ού αιώνα διδάσκει πως από τους εμπορικούς πολέμους βγαίνουν όλοι χαμένοι. Οι οικονομολόγοι συμφωνούν σήμερα σε λίγα πράγματα. Ωστόσο ένα από αυτά είναι ότι η επιβολή δασμών στις εισαγωγές και άλλων προσκομμάτων οδηγεί σε περιορισμό του παγκόσμιου εμπορίου, πτώση της επιχειρηματικής δραστηριότητας ανά τον κόσμο, ακόμη και σε ύφεση της παγκόσμιας οικονομίας. Ως απόδειξη πολλοί οικονομολόγοι αναφέρουν την επιδείνωση της Μεγάλης Υφεσης στη δεκαετία του 1930 εξαιτίας της προστατευτικής πολιτικής που είχαν υιοθετήσει πολλές χώρες εκείνη την περίοδο. Οι μεγάλοι χαμένοι κάθε εμπορικού πολέμου είναι οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις. Στην περίπτωση της αύξησης των δασμών στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου θα αυξηθεί η τιμή όλων των προϊόντων όπου ως πρώτη ύλη χρησιμοποιούνται αυτά τα δύο υλικά. Ο κατάλογος είναι μεγάλος, από αυτοκίνητα και οικιακές συσκευές, μέχρι τρόφιμα και ποτά σε κονσέρβα ή σε συσκευασία. Μεγάλες χαμένες θα είναι και οι βιομηχανίες που χρησιμοποιούν αυτά τα δύο μέταλλα ως πρώτη ύλη: αυτοκινητοβιομηχανίες, βιομηχανίες κατασκευής μηχανολογικού εξοπλισμού και βαρέος εξοπλισμού, η κατασκευαστική βιομηχανία. Πόσο ακριβώς θα αυξηθούν αυτά τα προϊόντα θα εξαρτηθεί από το ύψος των εισαγωγών των πρώτων υλών που θα είναι ακριβότερες και από το αν οι επιχειρήσεις θα επιλέξουν να απορροφήσουν το κόστος οι ίδιες ή αν θα το περάσουν στους καταναλωτές. Μερικοί σκέφτονται ότι αν η χώρα τους έχει εμπορικό πλεόνασμα απέναντι σε μια άλλη χώρα, τότε δεν θα πληγεί τόσο πολύ από τον εμπορικό πόλεμο. Αυτό ίσως να ισχύει στην αρχή. Οταν όμως γενικευθεί ο εμπορικός πόλεμος και καταρρεύσει το εμπόριο, ελάχιστες χώρες θα βγουν αλώβητες. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για την περίπτωση της Αμερικής, όπου ο κ. Τραμπ φαίνεται να πιστεύει πως η οικονομία θα βγει κερδισμένη από αυτήν την υπόθεση, επειδή έχει μεγάλο εμπορικό έλλειμμα. Ομως, το 2017 η Αμερική εξήγαγε προϊόντα και υπηρεσίες ύψους 2,3 τρισ. δολαρίων. Η αξία των ανταλλακτικών αυτοκινήτων ήταν 60 δισ. δολάρια, των επιβατηγών αεροσκαφών 65 δισ. δολάρια, 52 δισ. δολάρια ήταν η αξία των αυτοκινήτων και των φορτηγών και 51 δισ. η αξία των φαρμακευτικών προϊόντων, σύμφωνα με στοιχεία του CNN. Οι χώρες με τις μεγαλύτερες εξαγωγές χάλυβα στις ΗΠΑ είναι οι εξής: Καναδάς (16,7% των αμερικανικών εισαγωγών), Βραζιλία (13,2%), Νότιος Κορέα (9,7%), Μεξικό (9,4%), Ρωσία (8,1%), Τουρκία (5,6%), η Γερμανία στην 8η θέση με ποσοστό 3,7% και η Κίνα μόλις στη 10η θέση με ποσοστό 2,9%, σύμφωνα με στοιχεία της Wood Mackenzie. Ορισμένοι αναλυτές θεωρούν πως σε περίπτωση γενικευμένου εμπορικού πολέμου θα μπορούσε να απειληθεί ακόμη και η ξένη ζήτηση για αμερικανικά κρατικά ομόλογα. Η ζήτηση από το εξωτερικό είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η απόδοση των αμερικανικών κρατικών ομολόγων παραμένει χαμηλή, παρά το γεγονός ότι αυξάνονται τα δημοσιονομικά ελλείμματα και οι δανειακές υποχρεώσεις των ΗΠΑ. Πέρυσι η Κίνα είχε αγοράσει αμερικανικά κρατικά ομόλογα 127 δισ. δολαρίων και σήμερα κατέχει ομόλογα άνω του 1 τρισ. δολαρίου. Ωστόσο το μεγαλύτερο πλήγμα από όλη αυτή την υπόθεση θα το υποστεί το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα.

Οι επιπτώσεις στις ελληνικές εταιρείες

Η επιβολή δασμών κατά 25% σε χάλυβα και 10% σε αλουμίνιο, που ανακοίνωσε το βράδυ της περασμένης Πέμπτης ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, προκαλεί ανησυχία και προβληματισμό στις ελληνικές επιχειρήσεις των δύο κλάδων.

Παρά το γεγονός οι εξαγωγές ελληνικού χάλυβα στις ΗΠΑ είναι μηδενικές και του ελληνικού αλουμινίου σχετικά αμελητέες, οι δευτερογενείς επιπτώσεις που θα προκληθούν στους δύο κλάδους είναι σημαντικές. Οπως εξηγούν στην «Κ» στελέχη των μεγαλύτερων εταιρειών, οι εξαγωγές σε χάλυβα και προϊόντα αλουμινίου που δεν θα φθάσουν ποτέ στις ΗΠΑ, λόγω των δασμών, θα στραφούν προς αναζήτηση πελατών εντός της Ε.Ε., γεγονός που θα προκαλέσει πίεση στα περιθώρια κέρδους και πτώση στις τιμές των πρώτων υλών, λόγω πλεονάζουσας προσφοράς και μικρής ζήτησης. Να σημειωθεί ότι οι εξαγωγές χάλυβα της Ε.Ε. προς τις ΗΠΑ ανήλθαν το 2017 σε 5 εκατ. τόνους και υπολογίζεται ότι θα μειωθούν δραστικά κατά περίπου 50% ή περισσότερο, όπως συμβαίνει με όλες τις άλλες χώρες που εξάγουν χάλυβα στις ΗΠΑ. Η αξία των συνολικών προϊόντων αλουμινίου που εξάγει η χώρα μας προς τις ΗΠΑ το 2017 έφθασε τα 56 εκατομμύρια ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση 21% σε σχέση με το 2013. Οι ελληνικές εξαγωγές των προϊόντων έλασης προς τις ΗΠΑ έχουν παραμείνει σταθερές τα τελευταία χρόνια, ενώ, αντίθετα, οι εξαγωγές των προϊόντων διέλασης το 2017 παρουσιάζουν αύξηση πάνω από 100% σε σχέση με το 2013 κυρίως λόγω αναζήτησης νέων αγορών από πλευράς εταιρειών μετά την πτώση της οικοδομής στην εγχώρια αγορά.