Ολο το παρασκήνιο για την αναστολή της επένδυσης της Eldorado Gold

Η καναδική εταιρεία Eldorado Gold απευθύνθηκε για πρώτη φορά το 2011 στους Ελληνες μετόχους της «Ελληνικός Χρυσός», για να αγοράσει την εταιρεία. Η απάντησή τους όμως ήταν αρνητική, καθώς η καναδική εταιρεία ήταν συνδεδεμένη στο Πέραμα της Θράκης με τη χρήση κυανίου για την εξόρυξη χρυσού. Το κυάνιο είναι τοξικό (αν και χρησιμοποιείται στην Ευρώπη) και, εξαιτίας αυτού του λόγου, η ελληνική πλευρά δεν ήθελε, σε εκείνη τη φάση, να συνδεθεί με την καναδική εταιρεία.

Αλλωστε, ήταν νωπή και η αντίστοιχη πικρή εμπειρία από τη δεκαετία του ‘90, με την TVX Gold. Το Συμβούλιο της Επικρατείας, έχοντας απορρίψει για λόγους περιβαλλοντικής προστασίας αυτή τη μέθοδο, την είχε οδηγήσει στην έξοδο από την Ελλάδα και την περιοχή στον μαρασμό. Ετσι οι Ελληνες μεταλλειολόγοι και οι μηχανικοί της εταιρείας «Ελληνικός Χρυσός» είχαν επιλέξει τη μέθοδο της ακαριαίας τήξης που αναπτύχθηκε ειδικά για το μεταλλευτικό πεδίο της βόρειας Χαλκιδικής.

Με αυτόν τον τρόπο, έγινε δυνατή, έπειτα από επτά χρόνια, η έγκριση της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Και τότε οι Καναδοί μπόρεσαν να αγοράσουν την «Ελληνικός Χρυσός» επιδιώκοντας να «πατήσουν πόδι» σε ένα μεταλλευτικό πεδίο μιας δυτικοευρωπαϊκής χώρας. Μέχρι τότε η εταιρεία με έδρα το Βανκούβερ περηφανευόταν ότι διέθετε «άσετ χαμηλού κόστους» στις πέντε γωνιές της Γης (Κίνα, Τουρκία, Ρουμανία, Μεξικό). Για να φθάσουμε στην περασμένη Τρίτη, όταν ο Πολ Ράιτ, διευθύνων σύμβουλος της καναδικής μητρικής, διαπίστωνε ότι «ξοδεύουμε χρήματα στις Σκουριές με έναν πολύ αναποτελεσματικό τρόπο». Μάλιστα, απαντώντας σε σχετική ερώτηση της «Κ», ο κ. Ράιτ ομολόγησε, αναφερόμενος στα λάθη της δικής τους πλευράς, ότι «υποτιμήσαμε πλήρως την πολιτικοποίηση της υπόθεσης. Η επένδυση έγινε εργαλείο για αρρωστημένα πολιτικά παιχνίδια».

Διαχρονικό πρόβλημα

Τέσσερα χρόνια μετά την έγκριση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, που σε αυτά τα έργα ισοδυναμεί με άδεια λειτουργίας, οι Καναδοί έχουν παράπονα από όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις. Η κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου τούς είχε υποσχεθεί ανεμπόδιστη ανάπτυξη και των δύο μεταλλευτικών πεδίων (στη Χαλκιδική και στο Πέραμα της Θράκης), αλλά οι αρμόδιοι υπουργοί αρνούνταν να πάρουν την ευθύνη της υλοποίησης αυτής της δέσμευσης, ειδικά όταν τα πράγματα «αγρίεψαν», με εμπρησμούς, διαδηλώσεις και συλλήψεις.

Σαν να μην έφθαναν αυτά, κυβερνητικά στελέχη μετέτρεψαν μια επένδυση σε πεδίο επιβεβαίωσης της θεωρίας των δύο άκρων, «καθιστώντας τον ΣΥΡΙΖΑ ακόμα πιο άκαμπτο», όπως εκμυστηρεύθηκε στην «Κ» πηγή κοντά στο project που, όμως, δεν είχε εξουσιοδοτηθεί να μιλήσει δημόσια.

Δύο ΣΥΡΙΖΑ

Αμέσως μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον ΣΥΡΙΖΑ, ο κ. Ράιτ και οι συνεργάτες του απευθύνθηκαν αρχικά στον υπουργό Ανάπτυξης Γ. Σταθάκη και στη συνέχεια στον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Γ. Δραγασάκη. Συνομιλίες άλλων στελεχών της εταιρείας διεξάγονταν και με τους Π.Λαφαζάνη, τότε υπουργό Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, τον υπουργό Αλ. Φλαμπουράρη, αλλά και τον επικεφαλής του Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) Στ.Πιτσιόρλα. Οι πιο θετικοί συνιστούσαν στους Καναδούς και τους Ελληνες συνεργάτες τους να «κάνουν υπομονή», ενώ άλλοι τούς ξεκαθάριζαν ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα. «Ηταν σαν ένα αόρατο χέρι να κρατάει τις τύχες των Σκουριών», λέει σήμερα ένας από τους συμμετέχοντες σε αυτές τις συναντήσεις. Πολλές ιδέες «έπεσαν» τότε στο τραπέζι, όπως το να αυξηθούν τα αντισταθμιστικά της επένδυσης ή να απελευθερωθούν τμήματα της παράλιας ζώνης που συνορεύει με το έργο.

Ωστόσο, και αυτή η διευθέτηση ήταν αδύνατη, παρά το γεγονός ότι ο κ. Λαφαζάνης φαίνεται να στάθμιζε τη διατήρηση των θέσεων εργασίας με μεγαλύτερη ευελιξία απ’ ό,τι ο διάδοχός του. Μάλιστα, ο κ.Λαφαζάνης φέρεται κάποια στιγμή να είπε στην τοπική βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Κ. Ιγγλέζη, ότι «και οι άνεργοι των λιπασμάτων της Δραπετσώνας ουδέποτε κατάφεραν να βρουν δουλειά, παρά το γεγονός ότι η λειτουργία των λιπασμάτων επιβάρυνε το περιβάλλον». Για την ιστορία, θα πρέπει να αναφερθεί εδώ ότι ο κ. Λαφαζάνης γνώριζε καλύτερα από τον καθένα το πρόβλημα, αφού εκλεγόταν στη δεύτερη περιφέρεια του Πειραιά.

Αλλά η κυβέρνηση δεν είχε αποφασίσει τι θα προτείνει στους Καναδούς, ελπίζοντας, κατά τις δηλώσεις τοπικών στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, ότι η εταιρεία θα κουραστεί δρομολογώντας μόνη της την έξοδο από τη βόρεια Χαλκιδική. Προτίμησε έτσι να επικαλεσθεί ότι οι δοκιμές της μεθόδου της ακραίας τήξης έγιναν στη Φινλανδία αντί στη Χαλκιδική.

Φτιάχνοντας εμπόδια

–  Τον Ιανουάριο του 2015, λίγο πριν από τις εκλογές, οι επιθεωρητές ελέγχου συνέταξαν έκθεση για αυτοψίες που είχαν γίνει από τον Απρίλιο του 2013 ώς τον Αύγουστο του 2014. Στην έκθεση οι υπάλληλοι της υπηρεσίας του υπουργείου Περιβάλλοντος κρίνουν τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) ελλιπή. Ετσι αναφέρεται ότι για έναν χώρο απόθεσης «δεν γίνεται αναφορά στην ΜΠΕ για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της επιφάνειας του εδάφους», χωρίς να λαμβάνουν υπ’ όψιν τους ότι είναι το ίδιο υπουργείο που έχει εγκρίνει αυτή την ΜΠΕ.

Οι επιθεωρητές χρησιμοποιούν στην έκθεση δεδομένα που αφορούν τη δημιουργία χημικών προϊόντων στην αγορά (οδηγία της Ε.Ε. Reach) για να δικαιολογήσουν τιμές μεταλλευμάτων σε πετρώματα ή αποθέσεις της φύσης. Μια σειρά διατάξεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης του 2012 για τον χαρακτηρισμό και την τυποποίηση των εξορυκτικών αποβλήτων αγνοούνται από τη διοίκηση. Η διαδικασία αυτή κατέληξε στην επιβολή του προστίμου του 1,7 εκατ. ευρώ, μετά την συνέντευξη του κ. Ράιτ την Τρίτη 12 Ιανουαρίου 2016.

–  Κατά τη διάρκεια των εργασιών για τη διάνοιξη των στοών, στις Σκουριές βρέθηκε ένα αρχαίο καμίνι της εποχής των Μακεδόνων βασιλέων, που αξιοποιούσαν την περιοχή για να ενισχύουν τα έσοδά τους από την εξορυκτική δραστηριότητα. Ετέθη ζήτημα παρέμβασης της αρχαιολογίας και στη συνέχεια συζήτησης της προστασίας του ευρήματος και άδειας συνέχισης των εργασιών στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ). Με παρέμβαση του ΣΥΡΙΖΑ, η συνεδρίαση αυτή αναβλήθηκε και το θέμα εκκρεμεί.

–  Με την καθυστέρηση απαλλοτριώσεων στα πλαίσια της μεταλλευτικής περιοχής δημιουργήθηκε η ανάγκη να «επανασχεδιασθεί» η εγκατάσταση των Σκουριών.

–  Η εταιρεία Ελληνικός Χρυσός χρειάζεται και για το εργοστάσιο της Ολυμπιάδας, που έχει παλιό μηχανολογικό, άδεια ώστε ανανεωθεί ο εξοπλισμός (επένδυση 55 εκατ. ευρώ) και να προχωρήσει σε παραγωγή.

Οι μέτοχοι της εταιρείας πίεζαν για τις άδειες

Πριν ακόμα το κράτος προχωρήσει τον Ιούλιο, με πρωτοβουλία του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Π. Σκουρλέτη, στην πράξη με την οποία αναστελλόταν η λειτουργία των Σκουριών, επικαλούμενο ότι η μέθοδος μεταλλουργίας δεν είχε δοκιμασθεί στην Ελλάδα, ο κ. Ράιτ αντιμετώπιζε τεράστια προβλήματα με τους μετόχους. Πολλοί, και μάλιστα οι μεγαλύτεροι από αυτούς, είναι funds από τα οποία η κυβέρνηση περιμένει επενδύσεις (Fidelity, BlackRock). Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», οι μέτοχοι αυτοί κατηγορούσαν τον κ. Ράιτ ότι δεν υπερασπίσθηκε όπως όφειλε τα κεφάλαια της εταιρείας, περίπου 750 εκατ. δολ., που επενδύθηκαν στη Χαλκιδική χωρίς αποτέλεσμα.

«Πες μας πότε θα πάρεις τις άδειες;» ήταν το μονότονο ερώτημα προς τον διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας. Τον Δεκέμβριο ο κ. Ράιτ αποφάσισε να καταθέσει πλέον τα όπλα. Συμφώνησε με τους μετόχους ότι θα «σταματήσει τη ζημιά» (stop loss), έως ότου βρεθεί συνομιλητής στην Αθήνα να του εξηγήσει τι θέλει η ελληνική κυβέρνηση. Ο κ. Ράιτ απέκλεισε την τρίτη για την ώρα προσφυγή στη Διαιτησία. Λίγο πριν από τα Χριστούγεννα, όταν ήρθε στην Αθήνα, ανακοίνωσε την απόφασή του σε συνδικάτα, ορισμένους πολιτικούς και τα στελέχη της εταιρείας στην Ελλάδα. Ζήτησε για μία ακόμα φορά να δει υπουργούς και τον πρωθυπουργό. Το γεγονός ότι ο κ. Αλ. Τσίπρας είχε μόλις δεχθεί τις γυναίκες της Ιερισσού για να ακούσει την αντίθεσή τους στην επένδυση τον έκανε αισιόδοξο ότι ίσως δεχθεί κι αυτόν. Δεν συνέβη ποτέ…