Οι ρύποι προέρχονται κυρίως από το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού

Ενας κόσμος ανάποδα, έγραφε ο σπουδαίος Ουρουγουανός συγγραφέας Εντουάρντο Γκαλεάνο, και να που τα αποτελέσματα έρευνας της βρετανικής μη κυβερνητικής οργάνωσης Οxfam για το κοινωνικό υπόβαθρο της κλιματικής αλλαγής έρχονται να αποκαλύψουν έναν κόσμο ανάποδα. Και να γιατί: το φτωχότερο 50% του παγκόσμιου πληθυσμού (περίπου 3,5 δισ. άνθρωποι) είναι υπεύθυνο μόνο για το 10% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που οφείλονται στην ιδιωτική κατανάλωση. Αντίθετα, το πλουσιότερο 10% του παγκόσμιου πληθυσμού ευθύνεται περίπου για το 50% των εκπομπών αυτών!

«Η κλιματική αλλαγή και οι συνέπειές της είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την οικονομική ανισότητα», τονίζει στην έκθεσή της η Oxfam, μια ανισότητα η οποία μετατρέπεται επίσης σε ενεργειακή και ανθρακική, δηλαδή σε άνισα επίπεδα εκπομπών, καθώς το υψηλότερο βιοτικό επίπεδο συνδέεται με περισσότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Η βρετανική ΜΚΟ μιλάει για «ακραία ανθρακική ανισότητα» και δεν έχει άδικο: Το πλουσιότερο 10% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει κατά μέσο όρο 11 φορές μεγαλύτερο οικολογικό αποτύπωμα (η κατανάλωση ενεργειακών και άλλων φυσικών πόρων) από το φτωχότερο μισό του πληθυσμού και 60 φορές περισσότερο από το φτωχότερο 10%. Οσο για την κορυφή της πυραμίδας του πλούτου, το πλουσιότερο 1% καταναλώνει και εκπέμπει 30 φορές περισσότερο από όσους ανήκουν στο φτωχότερο μισό του παγκόσμιου πληθυσμού (ο μέσος όρος αυτού είναι 1,57 τόνοι CO2 τον χρόνο) και 175 φορές περισσότερο από τους φτωχούς, που βρίσκονται στον εισοδηματικό πυθμένα του 10%. Οι υπολογισμοί αναφέρονται στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που οφείλονται στην ιδιωτική κατανάλωση και θεωρείται πως καλύπτουν το 64% των συνολικών εκπομπών (εξαιρούνται όσες οφείλονται στον δημόσιο τομέα, στις δημόσιες υποδομές κ.λπ.).

Η μεγάλη αντίφαση είναι πως το φτωχότερο τμήμα της ανθρωπότητας, το οποίο ευθύνεται πολύ λιγότερο για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, είναι ακριβώς εκείνο που ζει σε χώρες που πλήττονται ιδιαίτερα από την απορρύθμιση του κλίματος και τα ακραία καιρικά φαινόμενα.

Η κοινωνική ανάλυση διευκολύνει να δούμε πως ακόμα και τώρα οι πλουσιότεροι της Κίνας, της Ινδίας, της Νότιας Αφρικής και της Βραζιλίας καταναλώνουν και άρα εκπέμπουν πολύ λιγότερο από τους πλούσιους των ΗΠΑ ή της Ε.Ε. Η εικόνα αυτή οφείλεται και στο γεγονός πως πολλά από τα προϊόντα που παράγονται στην Κίνα και σε άλλες αναπτυσσόμενες χώρες καταναλώνονται στις οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής.

Η έκθεση της Oxfam σημειώνει πως ο μέσος όρος των εκπομπών του πλουσιότερου 10% των Κινέζων είναι ίσος με εκείνο του φτωχότερου 40% των Ευρωπαίων. Το οικολογικό αποτύπωμα του φτωχότερου 50% των κατοίκων της Ινδίας είναι 20 φορές μικρότερο από το αντίστοιχο του φτωχότερων 50% των πολιτών των ΗΠΑ. Τα 600 εκατομμύρια των φτωχότερων Κινέζων έχουν οικολογικό αποτύπωμα που φτάνει μόνο το ένα τρίτο εκείνου που έχουν 30 εκατομμύρια Αμερικανοί, οι οποίοι ανήκουν στο προνομιούχο 10% των ΗΠΑ. Αντίστοιχα, 600 εκατομμύρια φτωχοί Ινδοί εκπέμπουν μόλις το 50% των αερίων του πλουσιότερου 10% των Ιαπώνων. Η πλειονότητα των ατόμων που συγκαταλέγονται στο πλουσιότερο 10% διεθνώς μένει σε χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ, το ένα τρίτο στις ΗΠΑ.

Και εντός των χωρών

Μεγάλες όμως είναι οι αποστάσεις και οι αντιθέσεις μέσα σε κάθε χώρα. Οι πιο μεγάλες ανισότητες καταγράφονται στη Νότια Αφρική και στη Βραζιλία, όπου το πλουσιότερο 10% εκπέμπει περισσότερο από το φτωχότερο 10%, δέκα φορές στη χώρα της Αφρικής και οκτώ φορές στη μεγάλη χώρα της Νότιας Αμερικής. Και εντός των ΗΠΑ όμως η απόσταση είναι μεγάλη μεταξύ των 50 τόνων CO2 ανά άτομο που ανήκει στο πλουσιότερο 10% και των 8,5 τόνων του φτωχότερου 40%. Στη Βρετανία το προνομιούχο 10% εκπέμπει 24,5 τόνους το έτος, ενώ το φτωχότερο 40% μόλις 5 τόνους.

Η έκθεση της Oxfam υπογραμμίζει ακόμα πως ο τομέας αξιοποίησης των ορυκτών καυσίμων (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, άνθρακας) είναι εξαιρετικά προσοδοφόρος και πολύ ισχυρός οικονομικά και κατά συνέπεια και πολιτικά. Μεταξύ της προηγούμενης Διεθνούς Διάσκεψης για το Κλίμα στην Κοπεγχάγη (2009) και της φετινής στο Παρίσι, ο αριθμός των δισεκατομμυριούχων, που αναφέρονται στη λίστα Φορμπς και επενδύουν στα ορυκτά καύσιμα, αυξήθηκε από 54 το 2010 σε 88 το 2015. Η περιουσία τους σε αυτό το διάστημα έχει ανεβεί από άνω των 200 δισ. δολαρίων σε 300 δισ. δολάρια. Ακριβώς γι’ αυτό έχουν χρήματα για… λόμπινγκ. Ετσι, οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων ξοδεύουν 44 εκατομμύρια ευρώ για λόμπινγκ στις Βρυξέλλες, περίπου 120.000 ευρώ την ημέρα! Αντίστοιχα, στις ΗΠΑ ξοδεύονται 157 εκατομμύρια δολάρια (430.000 την ημέρα) για αντίστοιχη προσπάθεια πολιτικού επηρεασμού.

(του Γιάννη Ελαφρού, Καθημερινή)