Ελληνική οικονομία: Αύριο θα είναι πολύ αργά

Τα χρονικά περιθώρια τέλειωσαν! Είχαμε 7 χρόνια για να ανασχεδιάσουμε την οικονομία και τη δημόσια διοίκηση και να απολαύσουμε τα αποτελέσματα των θυσιών μας χωρίς να φτάσουμε στο απροχώρητο (η Κύπρος χρειάστηκε μόνο τρία). Σπαταλήθηκαν όμως στον βωμό μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων και πελατειακών σχέσεων. Η μια πλευρά έκρυψε την αλήθεια, η άλλη είπε ψέματα.

Αντί να αναζητήσουμε λύσεις σε συνεργασία με τους χρηματοδότες μας, φτιάξαμε χαρακώματα απέναντί τους και πέσαμε «ηρωικά». Υπήρχε άραγε πιο προβλέψιμο τέλος; Ο κόσμος έμαθε να ζει στη σύγχυση: Ευρώ, δραχμή, συνωμοσίες, «εχθροί» μέσα κι έξω, «σωτήρες», θαύματα προσεχώς και κυρίως τυχοδιώκτες, όλα παίζουν σε ένα θέατρο του παραλόγου.

Τώρα όμως είμαστε στο σημείο μηδέν και ο άμεσος στόχος δεν μπορεί να είναι άλλος από την επιβίωση. Δεν υπάρχει χρόνος για ελιγμούς και αλλαγή πλεύσης στις σχέσεις με τους δανειστές. Πολύ περισσότερο δεν «μας παίρνει» να συνεχίσουμε τα ξεπερασμένα κόλπα μας στη διαπραγμάτευση. Είναι πλέον πολύ αργά. Κατέρρευσαν και οι πολυδιαφημισμένες κόκκινες γραμμές, που πρακτικά ποτέ δεν υπήρξαν.

Τώρα είμαστε σε κατάσταση συναγερμού. Προφανώς και δεν έχουμε σχέδιο έκτακτης ανάγκης (Εχουμε άραγε κανένα σχέδιο που να έχει προκύψει από σοβαρή μελέτη των δεδομένων και των εφικτών λύσεων;). Είναι όμως ανάγκη να καταρτίσουμε τώρα. Σε χρόνο μηδέν. Να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε μέσα στους επόμενους 5-6 μήνες. Μετά θα είναι πολύ αργά.

Πρώτα-πρώτα να κλείσουμε την αξιολόγηση ΤΩΡΑ, κι ας έχει πλέον μεγάλο κόστος για όλους μας. Αν συνεχίσουμε να χάνουμε κι άλλο χρόνο, το κόστος θα πολλαπλασιασθεί και σε λίγους μήνες δεν θα έχει έννοια ούτε το τρίτο μνημόνιο γιατί η οικονομία μας θα έχει σβήσει.

Παράλληλα, να εντοπίσουμε τις απομένουσες δυνατότητες για συρρίκνωση των δημοσίων δαπανών και αύξηση των δημοσίων εσόδων σε ορίζοντα εξαμήνου.

Μόνο έτσι θα μπορεί να αφαιρεθεί στη συνέχεια έστω και ένα μικρό μέρος από το βάρος που σηκώνουν οι συνεπείς φορολογούμενοι, νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Να τους δώσουμε μια μικρή ανάσα να επιβιώσουν. Να κερδηθεί χρόνος για να μπορούμε να πάμε σε μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα προγράμματα ριζικής αναδιάρθρωσης του κράτους και της οικονομίας.

Δεν είμαι εκείνος που θα πει τι μπορούμε να κάνουμε τώρα, όμως μπορώ να παραθέσω κάποιες σκέψεις πάνω σε αυτό:

Μέτρα μείωσης των δαπανών άμεσης απόδοσης

• Να καταργηθούν ΤΩΡΑ οι δημόσιοι οργανισμοί και υπηρεσίες που δεν εξυπηρετούν κανένα εθνικό ή κοινωνικό ή οικονομικό συμφέρον και γι’ αυτό δεν έχουν λόγο ύπαρξης.
• Να περιορισθούν ΤΩΡΑ οι δημόσιες υπηρεσίες που δαπανούν ποσά δυσανάλογα με το έργο που παράγουν.
• Να μειωθούν ΤΩΡΑ οι κρατικές δαπάνες για τις στρατιές συμβούλων της κυβέρνησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης, που προσφέρουν ελάχιστα και αποσυντονίζουν το έργο των αντίστοιχων υπηρεσιών. Επίσης, να συγχωνευθούν οι πολυάριθμες δημοτικές επιχειρήσεις που συνήθως υπολειτουργούν.
• Να αναθεωρηθούν ΤΩΡΑ οι μισθώσεις των ακινήτων που χρησιμοποιεί το Δημόσιο.
• Να περιορισθούν, στο μέτρο του δυνατού, οι δαπάνες άμυνας.

Μέτρα αύξησης των εσόδων άμεσης απόδοσης

• Ο μαύρος τζίρος σήμερα είναι πολύ μεγάλος, το ζούμε καθημερινά. Αρκετά δισ. ευρώ, αντί να οδεύουν προς τα κρατικά ταμεία, μπαίνουν στις τσέπες των φοροφυγάδων και υποκαθίστανται από υπερ-επιβάρυνση των συνεπών (και συνήθως παραγωγικών) φορολογουμένων. Επιβάλλεται λοιπόν να εντατικοποιηθούν οι έλεγχοι με την επιστράτευση κάθε διαθέσιμου υπαλλήλου, ακόμη και εξωτερικών συνεργατών, ΤΩΡΑ, και να θεσπισθούν σκληρές ποινές για να αυξηθούν βραχυπρόθεσμα τα δημόσια έσοδα.
• Να «τρέξουν» οι ιδιωτικοποιήσεις με τη μέγιστη δυνατή ταχύτητα, για να αντληθούν πόροι αλλά και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για νέες επενδύσεις.

Παράλληλα με τα πιο πάνω, να ανοίξουν τα συρτάρια οι γραφειοκράτες και να απελευθερώσουν τις άδειες για επενδύσεις που θα φέρουν θέσεις εργασίας και έσοδα στο κράτος. Ας θυμηθούμε ότι δύο γιγαντιαίες τουριστικές μονάδες στη Μεσσηνία και το Λασίθι περίμεναν 30 χρόνια για να πάρουν άδεια.

Τέλος, ας διαμορφώσουμε επιτέλους κάποια στρατηγική για τις 50.000 μεταναστών και προσφύγων (θα γίνουν άραγε 200.000;) που απ’ ό,τι φαίνεται θα ζήσουν μαζί μας αρκετό καιρό. Να μην αφήσουμε τα πράγματα στην τύχη τους και βρεθούμε αύριο-μεθαύριο μπροστά σε νέα προβλήματα που εκτός από την ασφάλεια θα θέτουν σε κίνδυνο την ομαλή οικονομική μας δραστηριότητα (τουρισμός, μεταφορές κ.λπ.).

Του Μιχάλη Γκλεζάκου
Καθηγητής Χρηματοοικονομικής
Πανεπιστήμιο Πειραιά