Εκρηκτικό κοκτέιλ φόρων και εισφορών φέρνει κύμα αλλαγών στο «επιχειρείν»

Κύμα κλεισίματος «βιβλίων» από ελεύθερους επαγγελματίες, μετασχηματισμού εταιρειών, ακόμη και αλλαγών στις συνθέσεις διοικητικών συμβουλίων μικρών και μεγάλων ανώνυμων εταιρειών, θα προκαλέσει η ενεργοποίηση του νέου μηχανισμού υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών σε συνδυασμό με την αύξηση των φόρων από το νέο έτος. Η κυβέρνηση ενεργοποιεί από την Πρωτοχρονιά «ταξικό» πακέτο μέτρων που πλήττουν καίρια τους λίγους οι οποίοι και δηλώνουν τα υψηλότερα εισοδήματα, ενώ ταυτόχρονα μειώνει τα φορολογικά και ασφαλιστικά βάρη για τους πολλούς που εμφανίζουν αποδοχές από επαγγελματική δραστηριότητα κάτω των 9.000 ευρώ τον χρόνο.

Ο κυβερνητικός σχεδιασμός προβλέπει ότι τα έσοδα από τις ασφαλιστικές εισφορές των επαγγελματιών θα αυξηθούν μέσα στο 2017 κατά 49 εκατ. ευρώ συγκριτικά με το 2016. Στην πραγματικότητα, όμως, υπάρχει ορατός ο κίνδυνος να ανοίξει «τρύπα» εκατοντάδων εκατομμυρίων στον νέο ασφαλιστικό φορέα, καθώς οι δύο προβλέψεις της κυβέρνησης πάνω στις οποίες στηρίζεται η πρόβλεψη για αύξηση των εισφορών είναι κυριολεκτικά στον «αέρα»:

1. Η πρώτη κυβερνητική πρόβλεψη είναι ότι οι λίγοι επαγγελματίες με τις υψηλότερες αποδοχές θα εξακολουθήσουν από το νέο έτος να δηλώνουν τις ίδιες αμοιβές και από αυτές να αποδίδουν ακόμη και το 60%-70% στο Δημόσιο, είτε σε φόρους είτε σε εισφορές. Ηδη τα λογιστικά γραφεία κατακλύζονται από «κερδοφόρους» επιτηδευματίες –ελεύθερους επαγγελματίες, ιδιοκτήτες προσωπικών εταιρειών, όπως οι ομόρρυθμες και οι ετερόρρυθμες, εταίρους ΕΠΕ και μετόχους Α.Ε. που κατέχουν θέση στα διοικητικά συμβούλια της εταιρείας τους– οι οποίοι αναζητούν τρόπο να αποφύγουν την τεράστια αύξηση των επιβαρύνσεων που έρχεται. Η πρώτη ακαριαία αντίδραση για χιλιάδες επαγγελματίες θα είναι το «κλείσιμο» των βιβλίων με ημερομηνία 31/12. Το «τσουνάμι» στις εφορίες αναμένεται μέσα στον Ιανουάριο, καθώς μέχρι το τέλος του συγκεκριμένου μήνα υπάρχει περιθώριο να κλείσουν τα βιβλία χωρίς πρόστιμο. Τι κερδίζει όποιος επαγγελματίας «κλείσει» τα βιβλία του; Δεν θα πληρώσει τις ασφαλιστικές εισφορές που σε διαφορετική περίπτωση θα πρέπει να καταβάλει στον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης βάσει του εισοδήματος του 2015. Το παράδειγμα είναι αποκαλυπτικό: Επαγγελματίας με καθαρά κέρδη 30.000 ευρώ μέσα στο 2015 θα πρέπει να πληρώνει τουλάχιστον 670 ευρώ ανά μήνα στον ΕΦΚΑ μέσα στο 2017. Το ποσό αυτό μπορεί να είναι ακόμη και υπερδιπλάσιο σε σχέση με αυτό που καταβάλλει σήμερα στον ΟΑΕΕ. Κλείνοντας τα βιβλία, δεν θα υπάρχει υποχρέωση ασφάλισης, καθώς, παρά το γεγονός ότι θα χρησιμοποιηθεί ως βάση υπολογισμού το εισόδημα του 2015, οι ασφαλιστικές εισφορές θα αφορούν το 2017.

Η δεύτερη «τάση» που φαίνεται να διαμορφώνεται είναι ο μετασχηματισμός των εταιρειών από ομόρρυθμες και ετερόρρυθμες σε ιδιωτικές κεφαλαιουχικές, με στόχο να περιοριστεί η υποχρέωση καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών (σ.σ. εξαιτίας του ότι στις ΙΚΕ ασφαλίζεται μόνο ο διαχειριστής και όχι οι μέτοχοι).

Τρίτη τάση που διαμορφώνεται είναι η διάθεση «ανασύνθεσης» των διοικητικών συμβουλίων στις ανώνυμες εταιρείες. Μέτοχοι Α.Ε. με ποσοστό άνω του 3% κινδυνεύουν να πληρώσουν ασφαλιστικές εισφορές βάσει των εισοδημάτων από μερίσματα. Αν αυτή είναι η λύση που θα υιοθετήσει τελικώς το υπουργείο Εργασίας, ο μέτοχος θα καταβάλει σε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές ακόμη και άνω του 65% των κερδών της εταιρείας. Και αυτό διότι θα πρέπει να καταβάλει τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων, τον φόρο επί των μερισμάτων, ασφαλιστικές εισφορές 27% επί των μερισμάτων και εισφορά αλληλεγγύης. Ο μόνος τρόπος να αποφευχθεί το ενδεχόμενο υπερφορολόγησης είναι να στελεχωθεί το Δ.Σ. της εταιρείας από άτομα που θα κατέχουν συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας κάτω του 3% ώστε να μην έχουν υποχρέωση ασφάλισης.

2. Η δεύτερη κυβερνητική παραδοχή, προβλέπει ότι θα μειωθεί ο αριθμός των ασφαλισμένων που δεν καταβάλλουν εμπρόθεσμα τις ασφαλιστικές εισφορές. Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Εργασίας, από περίπου 700.000 ασφαλισμένους που έχουν απομείνει στον ΟΑΕΕ, οι 297.000 απλώς συσσωρεύουν χρέη. Για τους περισσότερους από τους 700.000 ασφαλισμένους –κυρίως όσους δηλώνουν καθαρά εισοδήματα κάτω των10.000-15.000 ευρώ– το 2017 θα φέρει μείωση των ασφαλιστικών εισφορών. Το ελάχιστο ποσό, από τα 250 ευρώ ανά μήνα, θα περιοριστεί στα 157 ευρώ μηνιαίως. Στην πράξη θα φανεί αν αυτή η μείωση θα είναι αρκετή για τους επαγγελματίες με οφειλές ώστε να ξεκινήσουν να είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους. Πρέπει να σημειωθεί ότι μείωσης ασφαλιστικών εισφορών δεν θα τύχουν μόνο οι ασυνεπείς, αλλά και οι συνεπείς ασφαλισμένοι. Ετσι, για να καλυφθεί το κόστος που θα προκύψει πρέπει να μειωθεί ο πληθυσμός όσων δεν πληρώνουν από 297.000 άτομα που είναι σήμερα σε όχι περισσότερα από 100.000-150.000 άτομα.

Και το 2016 κλείνει με σημαντική μείωση στον αριθμό των ασφαλισμένων στον ΟΑΕΕ, τάση που έχει διαμορφωθεί από το 2009. Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν από την εμπλοκή της χώρας στα μνημόνια, ο ΟΑΕΕ μετρούσε περισσότερους από 830.000 ασφαλισμένους, ενώ το 2016 αναμένεται να κλείσει κάτω από τις 700.000. Το μεγάλο κύμα διαγραφών αναμένεται μέσα στους πρώτους μήνες του 2017, όταν και θα φανεί στην πράξη το αποτέλεσμα από τον νέο τρόπο υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών.