Η δημόσια προσφορά της Energean και οι “δρόμοι” του αερίου στη Ν.Α Μεσόγειο
Εντυπωσιακή είναι η προβολή στα βρετανικά ΜΜΕ της πρωτοβουλίας της Energean Oil and Gas να προχωρήσει τον Μάρτιο σε δημόσια προσφορά μετοχών ύψους 500 εκατ. δολαρίων στην κύρια αγορά του Λονδίνου. Εκτός από τα μέσα που ασχολούνται με την ενέργεια, εκτενή ρεπορτάζ δημοσίευσαν και οι μεγάλες ημερήσιες εφημερίδες της βρετανικής πρωτεύουσας Financial Times, Daily Telegraph και Times, κάνοντας τους Έλληνες του Σίτυ να αισθανθούν υπερήφανοι για τα ελληνικά χρώματα.
Με δηλώσεις του στα ελληνικά και διεθνή ΜΜΕ ο δραστήριος εκτελεστικός διευθυντής της Μαθιός Ρήγας, που μαζί με τον Στάθη Τοπούζογλου ίδρυσε την εταιρεία αρχικά με την ονομασία Aegean Energy τo 2007 και στη συνέχεια το 2010 ως Energean Oil and Gas, που αγόρασε το 2016 από την ισραηλινή Delek τα κοιτάσματα φυσικού αερίου Karish και Tanin στη θαλάσσια περιοχή του Ισραήλ, έχει ενημερώσει για την πρωτοβουλία εκτενώς τα ελληνικά και διεθνή ΜΜΕ. Το success story της Energean, της μοναδικής ελληνικής ιδιωτικής εταιρείας εξερεύνησης και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, ήταν κάτι που είχε ανάγκη η Ελλάδα, παραμονές της εξόδου της στις αγορές.
Παράγοντες του Σίτυ του Λονδίνου ήδη προεξοφλούν την επιτυχία της προσπάθειας, στηριζόμενοι στην προϊστορία της εταιρείας, αλλά και στο γεγονός της διαπιστωμένης ύπαρξης των 2.4 τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδιών φυσικού αερίου και των 33 εκατομμυρίων βαρελιών χαμηλής πυκνότητας πετρελαίου στα κοιτάσματά της στο Ισραήλ. Η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων αυτών αναμένεται να κοστίσει 1.6 δισ. δολάρια και το πρώτο αέριο να γίνει πραγματικότητα το 2021. Η εταιρεία σχεδιάζει να επενδύσει στις ισραηλινές εγκαταστάσεις της τα 395, από τα 500 εκατ. δολάρια που θα συγκεντρώσει στο Λονδίνο και παράλληλα να επενδύσει επιπλέον 353 εκατ .δολάρια τα επόμενα τέσσερα χρόνια για την ανάπτυξη των κοιτασμάτων της στον ελληνικό χώρο. Ως γνωστόν, έχει πρόσφατα συνάψει νέα συμφωνία με την ΒΡ για την απορρόφηση ολόκληρης της παραγωγής του Πρίνου, ενώ για το αέριο έξω από το Ισραήλ έκανε το ίδιο με άλλους αγοραστές στην περιοχή.
Οι ανακαλύψεις υδρογονανθράκων στις θάλασσες του Ισραήλ, της Αιγύπτου, του Λιβάνου και της Κύπρου προσελκύουν το ενδιαφέρον των παγκόσμιων εταιρειών της ενέργειας, παρά τα πολιτικά προβλήματα που έχουν με τους γείτονές τους όλες οι ανωτέρω χώρες. Σοβαρό ερώτημα ωστόσο παραμένει το πώς και προς ποια κατεύθυνση θα προωθηθεί το αέριο της Ανατολικής Μεσογείου προκειμένου να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της περιοχής, αλλά και των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η φιλολογία περί των πιθανών διαδρομών του αερίου είναι γνωστή στην Ελλάδα και σε ό,τι αφορά ιδιαίτερα το σχέδιο του αγωγού αερίου EAST MED, κόστους 6 δισ. ευρώ και μήκους 2.000 χιλιομέτρων, τελικά αποτελεί ένα είδος βαρόμετρου μέτρησης της ποιότητας των σχέσεων των ΗΠΑ με την Τουρκία, αφού παγώνει και ξεπαγώνει τα τελευταία χρόνια ανάλογα με τις εξελίξεις.
Την απάντηση στο ανωτέρω ερώτημα, εφόσον δεχθούμε ότι αποκλείεται η κατασκευή αγωγού προς την Τουρκία και δεχθούμε επίσης την κατασκευή σταθμού LNG στην Κύπρο ως απλή πιθανότητα, την δίνει το Ισραήλ, αλλά και η ίδια η Κύπρος με τις συνεννοήσεις που κάνουν με την Αίγυπτο. Καθοριστικής σημασίας είναι το γεγονός ότι ο υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ Γιουβάλ Στέινιτζ χαιρέτισε ως ιστορική εξέλιξη στις 19 Φεβρουαρίου τη συμφωνία της ισραηλινής εταιρείας Delek με την ιδιωτική αιγυπτιακή εταιρεία Dolphinus Holdings, να πουλήσει τα επόμενα 10 χρόνια 65 δισεκατ. κυβικά μέτρα αερίου από τα κοιτάσματα Λεβιάθαν και Ταμάρ στην Αίγυπτο. Πραγματικά επρόκειτο για την μεγαλύτερη συμφωνία μεταξύ Τελ Αβίβ και Καίρου από το 1979. Η συμφωνία κατέστη δυνατή κυρίως λόγω των καλών σχέσεων του Ισραήλ με την κυβέρνηση του al-Sisi, ο οποίος κατέλαβε την εξουσία στην Αίγυπτο το 2013, ανατρέποντας τον εκλεγμένο ισλαμιστή πρόεδρο.
Η Αίγυπτος διαθέτει δύο εγκαταστάσεις υγροποίησης φυσικού αερίου στα παράλιά της, οι οποίες παραμένουν ανενεργές από το 2011, από την εποχή δηλαδή της Αραβικής Άνοιξης. Επίσης δυτικοί παρατηρητές εκτιμούν ότι υπάρχει πιθανότητα περαιτέρω ομαλοποίησης των σχέσεων Καίρου, Τελ Αβίβ, Ριάντ σε θέματα ασφάλειας, γεγονός που θα διευκολύνει την μεταξύ τους συνεργασία στον τομέα της ενέργειας.
Ωστόσο, η συμφωνία Delek-Dolphinus Holdings δεν έχει ημερομηνία έναρξης και επιπλέον δεν προσδιορίζει με ποιό τρόπο το ισραηλινό αέριο θα φτάσει στην Αίγυπτο. Κατά την υπογραφή της συμφωνίας πάντως προτάθηκε η χρησιμοποίηση του παλιού αγωγού μεταφοράς αιγυπτιακού αερίου προς το Ισραήλ. Ο αγωγός αυτός θα μπορούσε ενδεχομένως να επεκταθεί και στη μεταφορά αερίου από το κοίτασμα του Λεβιάθαν προς την Ιορδανία. Στόχος της Αιγύπτου είναι να γίνει κέντρο μεγάλο παραγωγής LNG του αιγυπτιακού, ισραηλινού, κυπριακού και ενδεχομένως ιορδανικού αερίου και στη συνέχεια να το εξάγει προς την Ευρώπη και μέσω του Σουέζ προς την Κίνα και την ευρύτερη Άπω Ανατολή.
Διεθνείς παρατηρητές εκτιμούν ότι οι εξελίξεις αυτές καθιστούν την πιθανότητα κατασκευής του αγωγού EAST- MED, από το Ισραήλ και την Κύπρο μέσω της Ελλάδας προς την Ιταλία και την υπόλοιπη Ευρώπη, πολύ μικρές. Την ίδια άποψη έχουν και για το παλαιότερο ισραηλινό σχέδιο κατασκευής αγωγού αερίου προς την Τουρκία, λόγω κυρίως του γενικότερου τουρκικού προβλήματος.
